چکیده

در باب انحطاط و عقب ماندگی مسلمین از منظرهای گوناگون بحث شده است. عده ای از منظر غیر دینی و درون تمدنی علل و عوامل تکوین و فراز و فرود تمدن اسلامی را مورد بررسی قرار داده اند. گروهی دیگر از منظر غیر دینی اما با ملاک قرار دادن علل پیشرفت و توسعه جوامع غربی به بررسی علل عقب ماندگی جوامع شرقی بطور کلی یا بطور موردی در قالب نظریه‌های عقب ماندگی پرداخته اند و احیانا برخی از این نظریه‌ها آموزه‌ها و سنتهای دینی را عامل عقب ماندگی معرفی نموده اند. دسته‌ای دیگر از منظر دینی و اخروی انسانهاست به پدیده انحطاط و عقب ماندگی مسلمین نگریسته‌اند. امام خمینی در زمره گروه اخیر جای میگیرند. پژوهش حاضر این سؤال اساسی را طرح و پاسخ داده است که آیا دیدگاه امام خمینی پیرامون علت اساسی انحطاط و عقب ماندگی مسلمین دارای ویژگیهای یک نظریه (تئوری) میباشد یا خیر. فرضیه اصلی این رساله جواب مثبت به سؤال فرق است که در پایان رساله به اثبات رسیده است. دیدگاه امام خمینی براساس اعتقاد ایشان به اسلام به عنوان تنها مکتب تأمین کننده سعادت دنیا و آخرت و پیشرفت توأم مادی و معنوی انسانها شکل گرفته است. امام خمینی معتقدند اسلام بعنوان آخرین دین الهی دارای قوانین جامع و کاملی است که در همه زمانها و مکانها قابل اجراست و تنها در پرتو این قوانین است که پیشرفت و رفاه مادی انسانها هم آغوش معنویت و سعادت اخروی میگردد. از اینرو ایشان انحطاط و عقب متندگی مسلمین را در در درجه اول بدلیل انحراف مسلمین از اسلام اصیل از صدر اسلام تا کنون میدانند و معتقدند به هر میزان مسلمین به قوانین اسلامی عمل کرده‌اند به همان میزان به پیشرفتهای مادی و معنوی نائل شده‌اند و بالعکس. از نظر امام خمینی مهمترین تحریفی که در اسلام، به ویژه در سده‌های اخیر توسط استعمارگران صورت گرفته و موجب انحراف مسلمین از اسلام شده است، القاء جدایی دین از سیاست یا نبود نهاد حکومت در اسلام میباشد. به عقیده ایشان تنها راه خروج مسلمین از انحطاط روی آوردن به اسلام اصیل است و چون در متن اسلام اصیل تشکیل حکومت اسلامی برای اجرای قوانین اسلامی، ضروری است، بنابراین برپایی حکومت اسلامی شرط اساسی و لازم خروج از انحطاط میباشد. دیدگاه فوق را میتوان در سه گزاره کلی زیر خلاصه کرد: ‎۱- تنها و تنها اسلام تأمین کننده سعادت دنیا و آخرت و پیشرفت مادی و معنوی می باشد. ‎۲- سعادت دنیا و آخرت و پیشرفت مادی و معنوی در تقابل با انحطاط و عقب ماندگی می باشد. ‎۳- انحراف از اسلام، علت انحطاط و عقب ماندگی میباشد. گزاره های فوق با برخورداری از سه ویژگی نظریه (تئوری) یعنی: ‎۱- دارا بودن نوع خاصی از گفتار که از آن به قانون تعبیر میشود ‎۲- ارتباط بین این گفتارها بر مبنای قواعد منطبق (قیاس) ‎۳- تبیین واقعیت از راه قیاس، میتواند در قالب یک نظریه (تئوری) طرح گردد.

دانش آموخته

• هدایت یوسفی

  رزومه نام: هدایت نام خانوادگی: یوسفی تاریخ و محل تولد: 1344 تهران وضعیت تأهل: متأهل, دارای دو فرزند تحصیلات1. كارشناسي ارشد علوم سياسي از مؤسسه آموزش عالي باقرالعلوم(ع) در سال 1378 با پايان نامه علل و عوامل انحطاط مسلمين در انديشه و آرائ سياسي امام خميني 2. تحصیل علوم دینی در قم از سال 1364 تا 1384 3. تحصيل زبان

استاد راهنما

• سید رحیم ابوالحسنی

  دانشیار گروه علوم سیاسی دانشگاه تهران

استاد مشاور

• داود فیرحی

  استاد گروه علوم سیاسی دانشگاه تهران