چکیده

حکومت اسلامی در صورتی قادر به حفظ حیات خود خواهد بود که عملکردهای خود را با راهکارهایی که قرآن ارائه می دهد، منطبق سازد. اما در این پژوهش بر آن هستیم که یکی از کارویژه های مهم حکومت که بر پایه عدالت در جامعه است را از دیدگاه قرآن بررسی کنیم. با توجه به این مسأله که این مفهوم در عین حال که مفهومی است بسیط اما در اصل دارای ابعاد و جنبه های مختلف است. بنابراین پژوهش حاضر سعی دارد که با بهره گیری از قرآن کریم به این سؤال پاسخ دهد: عوامل ایجاد عدالت سیاسی از دیدگاه قرآن کدامند؟ فرضیه این پژوهش عبارت است از: عوامل ایجاد عدالت سیاسی عبارت هستند از: مشارکت فعالانه مردم در امور مملکت، آزادی فردی و ایمان، در راستای این فرضیه به تدوین چهار فصل با عناوین زیر پرداخته: در فصل اول از عدالت سیاسی تعریفی بیان نموده و دیدگاه های مختلف را در مورد عدالت آورده و در نهایت، شاخص های عدالت سیاسی که عبارتند از؛ برابری و مساوات، اطاعت از قانون و قرار گرفتن هر کس در جایگاه شایسته اش، بیان شده، همچنین با تعریف ارائه شده از استاد مطهری در مورد عدالت سیاسی از دیدگاه ایشان، چارچوب خویش را ارائه نمود. در فصل دوم، اولین عامل تأثیر گذار بر عدالت سیاسی، یعنی آزادی سیاسی را بررسی کرده و جنبه‌های مختلف آزادی از جمله زادی عقیده و بیان و قلم را بیان نموده و تأثیر آنها را بر عدالت سیاسی تدوین کرده. در فصل سوم، عامل دوم، یعنی: مشارکت سیاسی مورد بررسی قرار گرفته و میزاتن تأثیر آن بر عدالت سیاسی سنجیده شد، در این راستا انواع مشارکت سیاسی که عبارتند از مشارکت سیاسی ایجابی و سلبی و ساختاری و غیر ساختاری بررسی شده است. همچنین در این فصل، جنبه‌های مختلف مشارکت سیاسی، یعنی شور و مشورت، بیعت و جهاد مورد بررسی قرار گرفته است. در فغصل چهارم هم آخرین عامل تأثیرگذار بر عدالت سیاسی، یعنی ایمان را مورد بررسی قرار داده و در راستای آن به بیان ویژگی های ایمان و آثار ایمان پرداخته و از جمله آثار ایمان: استقرار عدالت در جامعه و حکومت افراد شایسته است. در نهایت هم به جمع بندی مطالب پرداخته و فرضیه این پژوهش را تأیید نمود. در پایان باید گفت: جهت کلی توضیحات آورده شده در ذیل آیات مزبور با تأکید بر استفاده از تفسیر نمونه بوده و همچنین ترجمه اکثریت آیات از ترجمه ارائه شده در تفسیر نمونه هستند.

دانش آموخته

• نجمه عزیزالهی نجف آبادی

استاد راهنما

• سید محمدرضا شریعتمدار

  معاون پژوهش موسسه آموزش عالی حوزوزی امام رضا علیه السلام

استاد مشاور

• داود فیرحی

  استاد گروه علوم سیاسی دانشگاه تهران