چون سقیفه بنی ساعده و پیامدهای آن، دوره بسیار حساسی از تاریخ اسلام را رقم زد و از همین جا بود که مسلمین به دو شاخه شیعه و سنی تقسیم گردیدند. سوال اصلی ما در این پژوهش این است که چرا و چگونه رویداد سقیفه پدید آمد؟ علی رغم اینکه پیامبر اکرم(ص)، حضرت علی(ع) را در غدیر خم به جانشینی انتخاب کرده بود چرا ابوبکر به جانشینی انتخاب شد؟ موضع گیری حضرت در برابر این رویداد چه بوده است؟ فرضیه: تعصبات قومی و قبیله ی و حمایت از ابوبکر، حاضر نبودن حضرت علی در سقیفه، حسادت سران قوم نسبت به شان والای مولای موتقیان علی(ع)، نزاع مهاجر و انصار در سقیفه، باعث انتخاب ابوبکر به خلافت گردید و موضع امیرمؤمنان علی(ع) علی رغم شایستگی، سکوت به خاطر مصالح اسلام و اتحاد مسلمانان بوده است. پیامبر اکرم در سرزمینی پا به عرصه ظهور گذاشتند که جز جاهلیت و ارزشهای قومی و قبیلهای حاکمیتی وجود نداشت و رسول اکرم(ص) برای محو این ارزشهای جاهلی دست به تلاش گستردهای زدند و اندک زمانی نگذشته بود که چنان تغییر و تحول در جامعه پدید آوردند که باور آن، کار آسانی نبود اما وقتی رسول اکرم رحلت کردند تمامی تلاشهای ۲۳ ساله ایشان در سقیفه بنی ساعده با خطری جدی روبرو شد. که در آن مجمع کوچک، شاهد احیای دوباره ارزشهای قومی و قبیلهای و جاهلی هستیم. پس از رحلت پیامبر(ص) مدینه به کلی از صحنه سیاسست دور شد و علی ابن ابیطالب که تداوم بخش رسالت و رهبری رسول الله، بود از صحنه سیاست کنار گذاشته شد و امت توان همراهی و حمایت با او را از دست داد و در عین حال به رغم عدم انعکاس حقایق تاریخی این دوران، افکار عامه نیز از حمایت با علی(ع) ساکت شدند و حتی روز غدیر خم و جریان تاریخی آن را فراموش کردند، و دست به دامن ابوبکر بردند و جانشین بر حق و بلافصل پیامبر اکرم(ص) را از رسیدن به حق خویش محروم ساختند. البته عدهای از یارانش به دفاع و حمایت از علی(ع) پرداختند و خود آن حضرت نیز برای احقاق حقوق خویش به تلاشهای گستردهای در جهت بسیج عمومی و فکری مسلمانان دست زدند. اما هنگامی که آن حضرت حفظ و اعتلای دین و دستاوردهای چندین ساله پیامبر و خودش را در خطر دیدند از حقوق مسلم خویش دست کشیدند و سکوت و پذیرش آن چه بر او تحمیل شدذه بود را برگزیدند و به حق فرمودند: "صبرت و فی العین قذی و فی الحق شجا"
استاد گروه تاریخ دانشگاه خوارزمی
دانشیار گروه تاریخ و تمدن دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام