چکیده

یکی از مهمترین مراحل عملیاتی سازی یک ایده خلاقانه، «مدل سازی» است که امروزه در علوم اجتماعی رواج دارد. «مدل سازی» در خصوص مباحث فقه سیاسی و فقه حکومتی با توجه به ابعاد گسترده، پیچیدگی روابط، شاخص ها و ویژگی های فراوان از راه های موثر برای درک ساختار و ابعاد مختلف آن در مباحث درجه دوم (روشی) و درجه اول (احکام و مسایل) آن در این عرصه است، با تاسیس نظام اسلامی با مجاهدت های امام خمینی(ره) ، بحث های بدیعی از جمله حجیت قوانین و احکام حکومتی صادره و اجرای آن، نظامات مختلف سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و روابط میان آنها و ... مطرح شدند که نیازمند توسعه دانشی و گرایشی متنوع در فقه سیاسی بر اساس مدل های نوآورانه بود، مشروعیت بخشی به تصمیمات، احکام و اسناد بالادستی و قوانین جمهوری اسلامی همواره از دغدغه های بایسته نظریه پردازان و قانونگزاران انقلاب اسلامی از بدو تاسیس تاکنون بوده است، تا تبعیت و انتساب نظامات، قوانین و تصمیمات حاکمیت را به اسلام تضمین گردد. در این مدل سازی، فقه سیاسی و حکومتی امام خمینی(ره) به عنوان یک مفهوم کلی در نظر گرفته شد، یک منظومه سه لایه روشی(شامل مبادی روشی فقه سیاسی، نظریه سیاسی، قواعد فقه سیاسی) به عنوان «مدل» طراحی گردید، تا توانمندی لازم برای فهم و تحلیل روش فقه سیاسی امام خمینی(ره) فراهم گردد. بعد از تکمیل مفهومی این مدل در مکتب امام (ره)، مکتب اخباری (به لحاظ تقابل با فقه سیاسی امام(ره)) در آن به آزمون نهاده شد. مدل حاضر نشان داد که این مکتب در مقایسه با منظومه روشی حضرت امام(ره) دارای کاستی های فراوان روشی و مفهومی در امر سیاست و حکومت در عصر غیبت است، بدین صورت بدیهی است که امکان تشکیل یک دولت و حاکمیت تمام عیار بر اساس این مکتب کاملاً منتفی خواهد بود. مفاهیم کلیدی: مدل سازی، روش شناسی، فقه سیاسی امام خمینی (ره)، مبادی تصوری و تصدیقی فقه سیاسی، نظریه فقه سیاسی، قواعد فقه سیاسی، مکتب اخباری.

دانش آموخته

• عبدالله نظرزاده

  رئیس مرکز برنامه ریزی و نظارت راهبردی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم

استاد راهنما

• نجف لک زایی

  استاد گروه علوم سیاسی دانشگاه باقرالعلوم، رئیس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی

استاد مشاور

• منصور میراحمدی چناروئیه

  استاد تمام گروه علوم و اندیشه سیاسی و معاونت فرهنگی و اجتماعی دانشگاه شهید بهشتی ، رئیس پژوهشکده علوم و اندیشه سیاسی