چکیده

دوران امامت امیرالمومنین علی(ع) مصادف با حوادث و وقایع مهمی در تاریخ اسلام است که از منظر ارتباطات به ویژه چالش‌های ارتباطی میان فردی بسیار حائز اهمیت است. حوادث مرتبط با جانشینی پیامبر(ص) و دوران سه خلیفه نخست، به خصوص وقایع دوران خلافت امیرالمومنین(ع) و تعامل با افراد متفاوت از هواداران و معارضان و قاعدین چالش‌های بسیار مهمی را در این دوره ایجاد کرده بود. مراد از چالش در بحث ارتباطات میان فردی شامل همه مسائلی است که رابطه بین دو فرد را تحت تاثیر قرار داده و با مشکلی مواجه می سازد. بررسی چگونگی این چالش‌های ارتباطی و راهکارهای امام علی(ع) در مواجهه با آنها، پرسش اساسی این پژوهش است که با استفاده از گزارش‌های تاریخی و تحلیل وقایع ارتباطی با آن حضرت با استفاده از روش توصفی-تحلیلی به آن پاسخ داده شده است. این پژوهش راهکارهای امام علی(ع) در مواجهه با چالش های ارتباطی میان فردی را با سه گروه هواداران که شامل همه کسانی که در کنار امام بودند، اعم از خویشان، هواداران اعتقادی و سیاسی، می شود و گروه معارضان که عمدتا شامل خلفای نخست، ناکثین، قاسطین و مارقین می شود و گروه قاعدین که مشتمل بر خواصی از صحابه و گروهی از توده مردم است، مورد بررسی قرار داده است. سیره امام علی(ع) در مواجهه با چالش-های ارتباطی به روشنی متاثر از شرائط محیطی بود به گونه ای که راهکارهای حضرت در مواجهه با این دسته از چالش ها در دوران پیش از خلافت بسیار متفاوت با دوران تصدی خلافت بود. به طور کلی ایشان در حوزه هدایت و امور مربوط به عدالت همچون بیت المال یا مسائل امنیتی که با مقاصد و منافع اسلام و مسلمین مرتبط بود، حتی المقدور دیگران را به تبعیت و یا کاستن از تاثیرات مخرب واداشتند و در چالش هایی که جنبه عمومی نداشته و یا از خطاهای شخصی محسوب می شد کمتر به مناقشه می پرداختند.

دانش آموخته

• سید آیت الله احمدی شیخ شبانی

استاد راهنما

• حامد قرائتی

  عضو هیات علمی گروه تاریخ و تمدن دانشگاه باقرالعلوم (ع)

استاد مشاور

• کریم خان محمدی

  استاد گروه مطالعات فرهنگی و ارتباطات دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام