چکیده

مقوله همگرائی اسلامی و اتحاد و انسجام بین پیروان مذاهب مختلف اسلامی یکی از موضوعات بسیار مهم در تاریخ اسلام به شمار می آید که در آموزه های قرآن و سنت نبوی نیز بر آن تأکید شده و تنازع و اختلاف و درگیری های قومی و فرقه ای را عامل دور شدن مسلمانان از رسیدن به اهداف و آرمانهایشان معرفی می نماید. بعد از رحلت پیامبر(صلّی الله علیه و آله) ، در دوران های مختلف، ائمه اطهار(علیهم السلام) به عنوان انسانهای کامل و برگزیده و الگوی ماندگار وعملی، تلاش های فراوانی را در جهت حفظ اتحاد بین مسلمانان و ایجاد همگرائی اسلامی انجام می دادند. در این میان عصر امام صادق(علیه السلام) به دلیل شرایط خاص فرهنگی ، اجتماعی و سیاسی یکی از پیچیده ترین و پر مخاطره ترین دوران های تاریخ اسلام به شمار می آید که ازیک سو مذاهب مختلف با آراء و افکار متفاوت در بین امت اسلامی قدرت و نفوذ فراوانییافته بودند و از سوی دیگر اندیشه های غیر اسلامی وارد جامعه اسلامی شده وجامعه اسلامی را با چالش های مهمی مواجه کرده بودند که تلاشهای امام صادق(علیه السلام) در جهت حفظ یکپارچگی و وحدت بین مسلمانان در مواجهه با این مشکلات و چالش ها از اهمیت بالایی برخوردار می باشد. از این روآشنائی با سیره امام صادق (علیه السلام)و نوع نگاه آن حضرت به مقوله همگرائی اسلامی و راهبرد و روشهای آن حضرت در جهت رسیدن به این امر از اهمیت ویژه ای برخوردار است. آن حضرت با به کارگیری راهبرد و روشهای اجتماعی همچون احترام به عقاید و باورهای پیروان سایر مذاهب اسلامی و شرکت در شعائر و مناسک دینی و نیز راهبرد و روشهای فرهنگی نظیر مناظره های صحیح و هدفمند و همچنین راهبرد و روشهای سیاسی مانند به کارگیری تقیه و رازداری و عدم انتشار اسرار، در ایجاد همگرایی اسلامی کوشیدند که در این پژوهش سعی شده استتا با تکیه بر منابع تاریخی و روایی ضمن بررسی وضعیت فرهنگی ، اجتماعی و سیاسی عصر امام صادق (علیه السلام) به معرفی و تبیین این راهبرد و روشها در رسیدن به همگرائی اسلامی مطلوب پرداخته و معیار ها و ملاک های مناسبیرا برای همگرایی و انسجام اسلامی ارائه نمائیم. کلید واژه ها:امام صادق (علیه السلام)، راهبرد، روش، همگرایی، مذاهب اسلامی، انسجام اسلامی.

دانش آموخته

• مصطفی نادری

استاد راهنما

• حمیدرضا مطهری

  عضو هیات علمی گروه تاریخ پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی

استاد مشاور

• سید حسین فلاح زاده

  دانشیار گروه تاریخ و تمدن دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام