چکیده

تحولات سیاسی در ایرانِ پس از انقلاب، نشان از اختلالات کارکردی دولت ها و ظهور اشکال جدیدی از نزاع های سیاسی در میان گفتمان ها دارد. اساساً تحولات سیاسی و اجتماعى، حاصلِ منازعات معنایى میان گفتمان‏هاست. تجربه دولت در ایران گویای آن است که گفتمان ها با تشکیل دولت هژمونیک می شوند. جایگاه پرقدرت قوه مجریه در ساختار جمهوری اسلامی و نسبت مستقیم آن با مسائل و مطالبات مردم، ظرفیت فزاینده ای برای سلطه دولت ایجاد می کند. به همین دلیل انتخابات ریاست جمهوری در ایران، جغرافیای تغییرات گفتمانی را توضیح می دهد. گفتمان های سازندگی، اصلاحات و اصول‌گرایی عدالت‌خواه که قرائت های مختلفی از گفتمان انقلاب اسلامی به شمار می آیند، هنگامی که بر دولت تسلط یافتند به گفتمان برتر تبدیل شده و «دگرها»ی خود را به حاشیه راندند. حاملان این قرائت ها، هر کدام برای تبیین جهان فرهنگی خود ضمن بیان سازه های هویتی، تمایزات و غیریت ها را با دیگران بر ملا ساختند. در نتیجه هویت ها به کانون هایی برای ستیز میان نیروهای سیاسی و اجتماعی تبدیل شدند. با ظهور گفتمان های جدید، کردارهای هویت‌مند که در طرد رقیبان خود، درنگی نداشت، سامان یافت. اتصال هر یک از این گفتمان ها به قدرت، با واکنش سوژه های نیت‌مند روبرو گردید. سوژه های سیاسی طرد شده از طریق بازنمایی هویت به مقابله با گفتمان دولت مسلط پرداخته و سیاست هویت شکل می گیرد. سیاست هویت به امکان های سیاسی شدن سوژه‌ها تحت تأثیر هویت، اشاره دارد. هنگامی که گفتمانی مسلط می شود و هویت برآمده از گفتمان با منابع قدرت، پیوند برقرار می‌سازد؛ جماعت‌هایی که در این موقعیت به حاشیه رانده می شوند از طریق بازنمایی هویت به رقابت و یا مقاومت در مقابل گفتمان مسلط می پردازند. این رساله در پی تبیین چرایی و چگونگی واقع شدن هویت در کانون نزاع میان دولت، نخبگان سیاسی و توده مردم می باشد. بنظر می رسد نسبت هریک ازگفتمان ها با نظام معنایی سنت و تجدد، پیوند هویت های ناشی از گفتمان با قدرت سیاسی و یا اجتماعی و توانایی دولت ها در اداره امور کشور بویژه در هویت سازی در ایجاد و گسترش منازعات گفتمانی مؤثر بوده است. کلید واژه ها: سیاست هویت، گفتمان سازندگی، گفتمان اصلاحات، گفتمان اصول گرایی عدالتخواه، جنش اجتماعی جدید.

دانش آموخته

• علیرضا زهیری

استاد راهنما

• محمدتقی آل سید غفور

  عضو هیات علمی و مدیر گروه علوم سیاسی دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام نماینده مردم شوشتر در دوره اول مجلس شورای اسلامی

استاد مشاور

• غلامرضا بهروزی لک

  استاد گروه علوم سیاسی دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام

• سید علی اصغر سلطانی

  دانشیار گروه زبان انگلیسی، دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام