چکیده

پایان‌نامه حاضر در صدد پاسخگویی به این سؤال است که علل عدم موفقیت نو اندیشی و نوسازی در ایران چه می باشد یا چرا ما ایرانیان با وجود تقلای دائمی و کوشش بسیار هر روز بیشتر به عقب می رویم و یا چرا انقلابات عظیم مردمی ما بجای رساندن ما به استقلال واقعی خیلی زود منحرف شدند و یا شکست خوردند آیا علل را در داخل باید جویا شویم یا در خارج؟ در پسخ میتوانیم بگوئیم که علل و عوامل عدم توسعه در ایران را می توان در دو بستر داخلی و خارجی یافت؛ در ساخت داخلی؛ مانعیت نواندیشی و نوسازی سیاسی عصر قاجار علت برجسته اش را میتوان در منازعات فکری و سیاسی جستجو کرد که بین دو گروه از انقلابیون بوجود آمده بود بین عده‌ای همچون علما و طرفداران دخالت دین در سیاست که درصدد منطبق نمودن محتوای مشروطیت با فرهنگ اسلامی بودند و مشروطه را به نظامی شریعت پسندانه تحویل می بردند. ولی در مقابل آنها عده‌ای از فرهنگی مشربان درصدد این بودند که اصول مشروطیت، بر طبق اصول غربی حاکم بر ایرانبشود و مشروطه را بر اساس نظام سکولار و غیر قابل دفاع و مقبول و مطبوع علما میخواستند که نتیجه این درگیری به انزوا کشاندن علما از صحنه‌های سیاسی و ابتر ماندن حرکت روشنفکران فرنگی مشرب و در نهایت ظهور سلسله مستبده پهلوی شد. اما در بستر خارجی، میتوان گفت که جامعه ایران هم یکی از جوامعی است که دامهای زیادی برای آن گسترده شد و به خاطر همین دامها است که جامعه ایران در زمره جوامعی است که به دلیل حاکمیت استعماری طی دو قرن اخیر نتوانسته است توسعه اجتماعی، اقتصادی و سیاسی خود را به صورت منطقی و طبیعی پشت سر بگذارد و استقلال سیاسیاش همواره تحت قدرتهای بزرگ قرار داشت و استراتژیهای دو قدرت بزرگ روس و انگلیس و بعدها آمریکا (چه در رقابت و چه در همکاری و چه در تنازع) و به عبارت دیگر سلطه این قدرتهای بزرگ نگذاشت که هیچ جنبه‌ای از زندگی اجتماعی و سیاسی اقتصادی کشور از چنگشان بگریزد و رشد و نمو طبیعی خود را داشته باشد. بدین دلیل است که عده‌ای بر این باورند که ایرانی از نظر استعداد چیزی از از دیگر کشورهای توسعه یافته کمتر ندارد. و قادر است که بنیاد زندگی خود را در مسیر مشروطه‌گری و... بریزد ولی بیگانگان هرگز این فرصت پیشرفت و موفقیت را به ایرانیان ندادند، نتنها فرصت را ندادند بلکه میتوان ادعا کرد که اگر هر گاه از کشورهایی که در حال توسعه بودند در آغاز کار دچار ضرباتی که ایران از طرف قدرتهای خارجی شده میشد که وضعی به مراتب بدتر از ایران پیدا کردند.

دانش آموخته

• رضا عیسی نیا قاسم آباد

  عضو هیات علمی گروه علوم سیاسی پژوهشگاه فرهنگ و علوم اسلامی

استاد راهنما

• محمدتقی آل سید غفور

  عضو هیات علمی و مدیر گروه علوم سیاسی دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام نماینده مردم شوشتر در دوره اول مجلس شورای اسلامی

استاد مشاور

• نجف لک زایی

  استاد گروه علوم سیاسی دانشگاه باقرالعلوم، رئیس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی