چکیده

با توجه به اهمیت و جایگاه بحث حکم حکومتی در فقه حکومتی، پژوهش حاضر تلاش میکند تا دیدگاههای فقهای معاصر شیعه را در این زمینه مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار داده و با بررسی نقاط اشتراک و افتراق دیدگاه آنان، به تبیین و تعمیق بیشتر این بحث بپردازد. سؤال اصلی این پژوهش عبارت است از: دیدگاه فقهای معاصر شیعه درباره حکم حکومتی چیست؟ و با توجه به مبانی و، نقاط اشتراک و افتراق دیدگاه آنها کدامند؟ در پاسخ به این سؤال، فرضیه‌ای که مطرح شده به این صورت است: دیدگاه فقهای معاصر شیعه درباره حکم حکومتی در دو حوزه مفهومی (چیستی) و دایره شمول متفاوت است و مجموع دیدگاهها ضمن اشتراک درباره دوره حضور معصوم(ع) درباره عصر غیبت، دچار تفاوتهای اساسی است. و با توجه به دیدیگاه فقها درباره ولایت فقیه، نوع نگاهشان به مساله حکم حکومتی متفاوت است. همانطور که در فرضیه بیان شد، در این پژوهش دیدگاههای مختلف درباره حکم حکومتی از دو جنبه مورد بررسی قرار می گیرند: یکی از جهت ماهیت حکم حکومتی، یعنی حکم حکومتی بچه نوع حکمی است؟ آیا جزء احکام اولیه است یا ثانویه یا اینکه جزء هیچ یک از این دو دسته قرار نمی گیرد. و دیگری از جهت دایره شمول آن است یعنی چه کسانی و در چه محدوده‌ای می توانند حکم حکومتی صادر کنند؟ واژه‌های کلیدی: مصلحت، حکم، حکم حکومتی، فقیه، ولایت فقیه، فقهای معاصر شیعه.

دانش آموخته

• زینب تشکری صالح

استاد راهنما

• نجف لک زایی

  استاد گروه علوم سیاسی دانشگاه باقرالعلوم، رئیس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی

استاد مشاور

• محمدتقی آل سید غفور

  عضو هیات علمی و مدیر گروه علوم سیاسی دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام نماینده مردم شوشتر در دوره اول مجلس شورای اسلامی