حقیقت و گوهر دینداری چیست؟ چه نحوهای از سلوک در مسیر دین لازم است تا هدف از ابلاغ دین تأمین گردد؟ این پرسش یکی از مهمترین و کاربردیترین سوالات پیش روی انسان است. در پاسخ به این سوال و نحوه مواجهه با حقیقت قدسی دین، شیوههای مختلفی اتخاذ شده است: برخی، صرفِ دلِ پاک را (و لو بدون عمل نیک) برای دیندار شدن انسان کافی دانستهاند. برخی تکیه افراطی بر عقل انسانی کرده و گوهر وجود انسان را در تعقل او دانستهاند. گاهی نیز عقل و ادراک، به بهانه پرداختن به دل و تزکیه نفس، مورد نکوهش واقع میشود. برخی نیز، تجربه شخصی افراد از دین و «گوهر» و« صدف »آن را مطرح میکنند. این نوشتار،با معیار قرار دادن نظر شهید مطهری در این زمینه به بررسی این نظرات می پردازد و در نهایت؛ «توحید» به عنوان گوهر همه اعتقادات معرفی میگردد تا جایی که حتی دو مرحله بعدی که اخلاق و احکام هستند نیز، وامدار این اعتقاد کلیدی و اساسی خواهند بود. چرا که در بخش اخلاق ،ریشه همه ملکات و فضایل، خدا خواهی و موحد بودن است و در بخش احکام نیز، فقه و رفتار فقهی، سلوک در راهی است که خداوند متعال به ما نشان داده است و هدف از فقه، بنده محض خدا شدن است. در بخش اخلاق، «نیت خالص» به عنوان مهمترین و کلیدیترین امر مطرح میشود و بالاخره در بحث احکام (رفتار) «عمل صالح»، اصلیترین مولفه وجودی انسان دیندار معرفی میگردد. کلید واژهها: تجربه دینی ـ دینداری ـ گوهر و صدف ـ توحید ـ ایمان-شهید مطهری.
عضو هیات علمی و دانشیار گروه فلسفه و کلام پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
استاد گروه فلسفه و کلام دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام