چکیده

امنیت ملی برای هر کشور و نظامی به منزله تلاش در جهت حفظ و مصونیت در مقابل خطرات داخلی و خارجی است و امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران برای مسئولین نظام در درجه اول اهمیت و اولویت تمام برنامه ها و سیاست هاست.منطقه خلیج فارس یکی از استراتژیک ترین و مهم ترین مناطق جهان است به این دلیل که در تعریف منافع ملی کشورهای قدرتمند جهان، دارای جایگاه و اهمیت ویژه ای است. این منطقه از لحاظ منابع نفتی و وابستگی جهان صنعتی غرب به آن از اهمیت فوق العاده ای برخوردار گردیده است و این اهمیت تا بدان جاست که همیشه بزرگ ترین و قدرتمندترین کشور جهان سعی نموده است حضور خود را در این منطقه تقویت وگسترش نمایید و در این راستا ایلات متحده پس از خروج بریتانیا در دهه ‎۷۰ میلادی، بطور صریح وارد منطقه گردید و نهایتا در حین بحران کویت و اشغال آن توسط عراق، با مجوز شورای امنیت، به همرام متحدین غربیش، حضور خود را در منطقه گسترش داد و حتی پس از شکست و اخراج عراق از کویت، آمریکا حاضر به ترک منطقه نشده، همچنان حضور خود را در منطقه تقویت و حفظ نموده است تا از منافع خود و متحدین غربیش محافظت نماید. و چون خلیج فارس به عنوان مرز جنوبی کشور جمهوری اسلامی ایران و شاهراه حیاتی اقتصاد ایران اهمیت فوق العاده ای برای کشورمان دارد و به عنوان حیاط خلوت آن محسوب می شود فلذا حضمر گسترده نظامی آمریکا در منطقه به منزله تهدیدی برای منافع و امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران محسوب می گردد. چرا که دو کشور پس از انقلاب اسلامی ۱۹۷۹/‎۱۳۵۷ در ایران، به دو دشمن تبدیل شدند و حضور کشور قدرتمند آمریکا در منطقه می تواند یک تهدید جدی و بالقوه برای ایران محسوب گردد. فلذا پژوهش حاضر درصدد است تا به این پرسش اصلی پاسخ گوید که "حضور آمریکا در خلیج فارس در دهه ‎۹۰ چه تهدیداتی را برای جمهوری اسلامی ایران موجب شد و استراتژی ایران در قبال این تهدیدات چه بوده است؟". در همین راستا در پی اثبات این فرضیه احتمالی است که: به نظر می رسد که جمهوری اسلامی ایران در برابر حضور نظامی آمریکا در خلیج فارس اقدام به اتخاذ استراتژی "بیطرفی مثبت" نموده است. و البته برای اثبات فرضیه مذکور و پاسخ به سئوال اصلی، سئوالات فرعی دیگری مطرح گردید که در فصولی به آنها پاسخ داده شده و به همین جهت به استراتژی های امنیتی گوناگون - اهمیت منطقه خلیج فارس از زوایای مختلف - اهداف و استراتژی های آمریکا در منظقه پرداخته شد و نهایتا در جهت اثبات فرضیه با تعریف و تبیین استراتژی مذکور، با ذکر نمونه و شواهدی به اتخاذ این استراتژی از سوی مسئولین کشور پی برده شد.

دانش آموخته

• مهدی اکبری

استاد راهنما

• سید عبدالقیوم سجادی

  دانش آموخته و همکار آموزشی دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام / نمایندهٔ مردم ولایت غزنی در دوره شانزدهم (پارلمان افغانستان) / رئیس دانشگاه خاتم النبیین (ص) کابل

استاد مشاور

• سعید تائب

  عضو هیات علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی تهران مرکزی