چکیده

پلورالیسم دینی "اندیشه" کلامی نوینی است که با لحاظ دو مسأله حقانیت و رستگاری دینی بر این باور است که حق، مشترک میان همه ادیان است و همه ادیان می توانند مایه رستگاری و کمال پیروان خود باشند. ما در این رساله، جهت تحقیق را بر مسأله اول - یعنی حقانیت مشترک همه ادیان و نقد و بررسی آن، قرار داده ایم و عناصر و سازه های معرفت شناختی که برای تبیین و توجیه این نظریه، به خدمت گرفته شده است را تحلیل و نقد کرده ایم. نظریه معرفت شناختی کانت و تمایز افکندن میان "شی فی نفس" و "شی آنچنانکه مینماید"، دیدگاه برخی دانشمندان علم هرمنوتیک، مبنی بر مسبوق بودن هر گونه تفسیر و داوری بر پیش داوری و پیش فهم، و تاریخی و عصری و شخصی قلمداد کردن هر گونه فهم، تکثیر طولی و عرضی پیدا کردن عمل تفهم در پهنه تاریخ و جامعه و اختلاف قرائات و در نتیجه، پلورالیسم دینی را از لوازم و تبعات این فرایند، تلقی نمودن؛ تقلیل وحی به تجربیات و مکاشفات شخصی و اعتبار و حجیت بخشیدن به این تجربیات در عرض و همطراز با وحی پیامبرانه، تکثر تجربیات دینی شخص را منشأ تکثر باورها و اعتقادات دینی دانستن؛ زبان تفسیر و تعبیر از این تجربیات و اصولا، دین، را نارسا و غیر شناختاری و سمبلیک و نمادین، انگاشتن؛ همگی زیر ساخت های بنای پلورالیسم دینی، بشمار میآیند که تلاش گردیده، با نشان دادن موارد خلل و سستی در این سازه‌ها، سستی بنیادین اندیشه کلامی پلورالیسم دینی در وجه معرفت شناختی و حقانیت مشترک همه ادیان، به خوبی نمایان گردد.

دانش آموخته

• فرزاد نجفی

استاد راهنما

• محمد مهدی گرجیان عربی

  استاد گروه فلسفه و کلام دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام

استاد مشاور

• احمد بهشتی

  احمد بهشتی (متولد ۱۳۱۴ در میانشهر از توابع فسا) پژوهشگر فلسفه، مدرس حوزه علمیه، نماینده دوره‌های اول و دوم مجلس شورای اسلامی از حوزه انتخابیه فارس (فسا)، نماینده مجلس خبرگان در دوره سوم و پنجم و رئیس سابق دانشگاه قم است.