این رساله با عنوان تحلیل ارتباطی مناظرات امام رضا علیه السلام در پی فهم و کشف روش های ارتباطی آن حضرت می باشد و در پاسخ به این پرسش که « امام رضا علیه السلام برای افزایش اثر بخشی مناظرات خود از چه روش هایی بهره گرفته است؟ » ، این فرضیه را مطرح می کند که مؤلفه های شخصیتی و فردی امام رضا ۷ ، مخاطب شناسی امام رضا علیه السلام ، ارائه روشمند پیام، ارائه متناسب پیام با نیاز مخاطب در پرتو رویکردی منطقی وعقلایی مبتنی بر اخلاق ، از جمله عواملی بودند که بر اثر بخشی مناظرات افزود. برای اثبات این فرضیه از مدل ارتباطی هایدر ( مثلث ارتباطی ) الهام گرفته شد ، این مدل بهترین حالت یک ارتباط را زمانی متصوّر می کند که بین اضلاع سه گانه مثلث ارتباطی یعنی پیام فرست ، پیام و مخاطب ، رابطه مثبتی حاکم باشد. و این امر زمانی واقع خواهد شد که پیام فرست عامل و معتقد به محتوای پیام باشد و مخاطب نیز نگرش مثبتی نسبت به پیام فرست داشته باشد و از سویی پیام ارائه شده ، منطبق بر نیازهای اساسی مخاطب باشد. برای تحلیل و بررسی مناظرات لازم می نمود تا ابتدا شرایط سیاسی ، فرهنگیِ دوران معاصر امام رضا علیه السلام بررسی شود و سپس به طرح اجمالی مباحث رجالی مناظرات پرداخته شود و در ادامه با ارائه شواهد استخراج شده از متن مناظرات ، به روش هایی که از ناحیه حضرت رضا علیه السلام مورد استفاده قرار گرفته شده است ، در قالب مختصّات پیام فرست ، مختصّات پیام ، و مختصّات مخاطب اشاره شود. امید آن که روش های ارتباطی حضرت رضا علیه السلام به عنوان الگوی مناسب ، جهت پاسخگویی به سوالات و شبهات و رفع چالش های پیش روی ادیان و مذاهب ، مورد توجه اربابان معرفت و حقیقت قرار گیرد ودرهمین راستا شاهد مناظراتی اثر بخش و سودمند ، از سوی شیفته گان و دلباخته گان آن حضرت باشیم.
استاد و مدیر گروه تاریخ و تمدن دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام
استاد گروه مطالعات فرهنگی و ارتباطات دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام