چکیده

عالم ارواح و عوالم غیر دنیایی به صورت کلی دارای ابهاماتی هستند که برای اثبات آن ها علاوه بر مسائل نقلی ، به تبیین عقلی نیز نیاز می باشد تا پذیرش آن بر همگان سهل و آسان شود . یکی از مسائل مهمی که در زمینه عالم ارواح وجود دارد و فقط بعد نقلی آن سنگینی می کند و طرف تبیین عقلی آن سبک است ، موضوع تعارف الارواح است که در روایات بدان اشاره شده است ولی از جهت بعد عقلی در این زمینه ، حرکتی صورت نگرفته است. تنها شخصی که مقداری به این مساله پرداخته است ، شیخ طوسی است که رساله ایشان در این باب در دسترس همگان نیست. برای رسیدن به نتیجه نهایی موضوع محل بحث، لازم بود که پس از بررسی مفاهیم اصلی از قبیل تعارف، تشخص و هویت فرد انسانی، کلیات موضوع تعارف الارواح و مبانی و اصول عقلی تعارف الارواح، به بررسی اصطلاحی فلسفی هویت انسان و همچنین بررسی اصطلاحی فلسفی تشخص و ملاک تشخص در فرد انسان از دیدگاه ملاصدرا ، مشاء و شیخ اشراق پرداخته شود. اما این پایان کار نیست و باید مساله این همانی شخصیت و ملاک آن را هم مورد ارزیابی قرار داد تا مقدمات لازم برای تبیین عقلی تعارف الارواح به صورت کامل بررسی شود . پس از بررسی مقدمات و نتیجه گیری در مورد ملاک تشخص و این همانی شخصیت که از دیدگاه ملاصدرا (دیدگاه برگزیده) مساله وجود و حقیقت وجود عنوان شده است، باید روایات مرتبط با تعارف الارواح را به سه دسته تقسیم نمود که این سه دسته به شرح ذیل است : الف)تعارف الارواح در مرحله قبل از تعلق نفس به بدن. ب) تعارف الارواح در مرحله بعد از تعلق نفس به بدن (مرحله دنیا). ج) مرحله جدایی نفس از بدن . پس از این تقسیم بندی و بررسی مستندات روایی هر مرحله، با توجه به ملاک نشخص و این همانی شخصیت ، تبیین عقلی تعارف الارواح صورت می پذیرد.

دانش آموخته

• محمدحسین روانبخش

استاد راهنما

• حسن عبدی

  دانشیار گروه فلسفه و کلام دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام

استاد مشاور

• محمدتقی یوسفی

  دانشیار گروه فلسفه و کلام دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام