در میان عوامل تأثیرگذار در تربیت و شخصیت انسانی، عامل خانواده از دیگر عوامل، تأثیرگذاری بیشتری دارد. خانواده نخستین آموزشگاهی است که کودک در آن قرار گرفته و براساس آنچه در آن می بیند و می آموزد، پایه های تربیتی و شخصیتی خود را پایه ریزی می کند. از جمله تربیت و شخصیتی که در خانواده صورت می گیرد تربیت و شخصیت اخلاقی کودک، نوجوان و جوان است. به گونه ای که گاهی دیده می شود که اخلاقی که آنان در آن محیط می آموزند جزء اخلاقیاتی می شود که به آسانی قابل رفع و تغییر نمی باشد. فلذا نقش خانواده در سازندگی شخصیت اخلاقی فرزندان بسیار مهم و قابل توجه می باشد. اما خانواده برای اینکه بتواند نقش خود را به خوبی در این راستا ایفاء نماید باید در کنار اینکه نسبت به متخلّق شدن فرزندان به فضائل اخلاقی اهتمام ورزد باید فرزندان را از رذائل اخلاقی برحذر دارد و به گونه ای عمل کند که از افتادن فرزندان در ورطه رذائل-اخلاقی پیشگیری شود که می تواند قبل از اینکه فرزند متولّد شود به وسیله دقّت و مراقبت در گزینش همسر، مراقبت های قبل و بعد از انعقاد نطفه، و بعد از تولّد او، به وسیله نامگذار نیک، تعلیم، تربیت، انتخاب و نظارت بر دوست یابی و تأمین صحیح نیازها، به پیشگیری از رذائل اخلاقی بپردازد. ولی در صورتی که از امر پیشگیری غفلت ورزید و یا علی رغم دقّت و اهتمام به این امر،فرزندان به رذائل اخلاقی مبتلا شدند می تواند به وسیله بایدهایی از قبیل وعظ و نصیحت، مشاوره، محبّت و مهرورزی، توجه دادن به عواقب کار وتشویق و تنبیه، و پرهیز از نبایدهایی از قبیل تنبیه بدنی (در ابتداء تربیت و یا بیش از حد (در صورت لزوم))، تحقیر، تحمیل، تضاد و ناهماهنگی در گفتار و کردار به درمان آنان بپردازد. کلیدواژهها: خانواده، رذائل اخلاقی، پیشگیری، درمان
عضو هیات علمی دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام
عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی