چکیده

این رساله به موضوع قشربندی اجتماعی از منظر قرآن و روایات پرداخته است. در این رساله ابتدا به موضوع نظام های قشربندی اجتماعی در جهان به ویژه جامعه مسلمین پرداخته شده است که بر اساس آن می توان نتیجه گرفت که قشر بندی اجتماعی به عنوان امری ضروری، در هر دوره ای خود را به شکل خاص نشان داده است؛ مانند بردگی، کاستی، رسته ای و طبقه ای،چنان که در جامعه مسلمین نیز خود را به گونه ای خاص نشان داده است. سوال اصلی آن است که آیا اسلام چنین روش مرسوم میان جوامع را پذیرفته است، یا اینکه آن را به طور کلی مردود می داند و یا اینکه اصل قشربندی را پذیرفته ولی در عین حال ملاک های آن توسعه و تضیق داده است به این بیان که برخی از معیارهای جدید را تاسیس نموده و برخی از معیارهای رایج را پذیرفت و امضا نمود و برخی نیز مردود اعلام نمود. به نظر می رسد احتمال سوم صحیح است. اسلام بر اساس مبانی چون : ‎۱- اصل نابرابری طبیعی، ‎۲- اصل نابرابری اجتماعی، ‎۳- اصل عدالت اجتماعی، ‎۴- اصل ارزشهای اخلاقی، دیدگاه خود را درباره این موضوع بیان نمود و اصل نابرابری طبیعی و اجتماعی را پذیرفته است و معیارهایی چون تقوا، تحصیلات،قدرت،سابقه و پیشینه انتساب را برای نابرابری معرفی نموده است. در مقابل ملاک هایی چون بردگی و جنسیت را رد می کند. در میان معیارهای مطلوب می توان نتیجه گرفت که تقوا به عنوان زیربنا برای ملاک های دیگر است به این بیان که ملاک های دیگر از خود استقلالی ندارد و همراه با تقوا به عنوان معیار مطلوب به شمار می آیند. در حقیقت تقوا است که نوع ارزش گذاری تحصیلات و قدرت و ثروت و دیگر معیارها را تعیین می کند. در پایان بحث نیز به اقسام اقشار اجتماعی که در روایات و قرآن ذکر شده و خصوصیاتی که برای آنها آمده پرداخته شده است. کلید واژه: قشربندی اجتماعی، نابرابری اجتماعی، عدالت اجتماعی، تقوا، تحصیلات، شغل و حرفه

دانش آموخته

• مصطفی جمالی

استاد راهنما

• نصرالله آقاجانی

  عضو هیات علمی گروه علوم اجتماعی دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام

استاد مشاور

• شمس الله مریجی

  ریاست دانشگاه و استاد گروه علوم اجتماعی دانشگاه باقرالعلوم (ع)