چکیده

رساله حاضر به نقد و بررسی تطبیقی رابطهی عقل و ایمان از منظر علامه طباطبایی فیلسوف و اندیشمند برجستهی اسلامی و ویلیام پی آلستون فیلسوف دین تحلیلی معاصر آمریکایی می پردازد. عقل به مثابه عامل اصلی ادراک و فهم آدمی متفاوت از تجربه و احساس در دیدگاه علامه طباطبایی نقش مهم و کلیدی در ایمان دارد، اما در دیدگاه آلستون بیش از عقل به معنای مذکور، تجربه و احساس است که در قلمرو ایمان ایفای نقش می کند. در نظر علامه عقل به مثابه مدرکی امر واقع اهمیت دارد، اما در نظر آلستون عقل بیشتر به عنوان منبعی برای تبیین ارزش تجربهخداوند مهم است. ایمان از دیدگاه علامه طباطبایی به معنای جای گرفتن عقیده در قلب و عقد قلبی با حقایق کسب شده از جهان خارج و التزام عملی به آن حقایق می باشد. آلستون از مفهوم باور استفاده می کند و آن حالت روانی خاصی در انسان است که سبب تعلق ذهن به قضیه ای خاص می شود تا آنجا که موجب اطمینان به صدق یک قضیه برای انسان می شود. علامه طباطبایی در باب رابطه عقل و ایمان بر این عقیده باور دارد که قالب سنجش و ارزیابی عقلانی می باشد و ایمان، خرد گریز یا خرد ستیز نمی باشد و رابطه ی این دو به صورت لازم و ملزوم می باشد، اما آلستون عقلانیت ایمان را از طریق تجربه و احساس خداوند می داند و سعی در توجیه ایمان دارد. او با تکیه بر باورهای جلوه بنیاد در پی توجیه معرفتی رابطه ی ایمان می باشد. او بر احساس و تجربه ی خداوند را اساس و بنیان توجیه این رابطه می داند که البته استدلال وی دارای نقایصی می باشد. این رساله این گونه نتیجه می گیرد که عقل دارای اهمیت و نقش بسزایی در فرایند کسب و توجیه ایمان است. رابطه آن دو رابطه لازم و ملزوم بوده و حتی این عقل است که با تکیه بر احساس و تجربه و استمداد از فطرت می تواند جهت ایمان را به آدمی نشان دهد و به هر میزان که ایمان آدمی کامل تر گردد عقل او نیز کامل تر گشته و نیز قدرت و توانایی بیشتری در درک حقایق، معارف و اسرار این جهانی و آن جهانی را واجد می شود.

دانش آموخته

• محمدحسین جلالیان

استاد راهنما

• محسن جوادی

  استاد گروه فلسفه اخلاق دانشگاه قم

استاد مشاور

• احمد واعظی

  استاد گروه فلسفه و کلام دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام / رئیس دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم / عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی