چکیده

دوره عثمان به لحاظ تحولات و دگرگونیهای سیاسی، اقتصادی و فرهنگی فراوان، دورهای مهم در تاریخ اسلام به شمار میآید. پرسش اصلی ما در این پژوهش این اسنت که در دوره عثمان چه تحولات سیاسی، اقتصادی و فرهنگی روی داده است و این تحولات و دگرگونیها چه تأثیری بر تحولات بعدی جهان اسلام داشته است؟ فرضیه: در دوره عثمان تحولات و دگرگونیهای فراوان و برجسته ای رخ داده است و این تحولات بر حوادث بعدی جهان اسلام تأثیر گسترده ای داشته است. جامعه اسلامی پس از رحلت پیامبر اسلام(ص) دچار انحراف و شکافی عمیق شد. عمل به ارزشها و احکام اسلامی از سوی کسانی که به عنوان خلیفه و جانشین پیامبر (ص) حکومت را در دست گرفته بودند روز به روز کم رنگتر شد و در روزگار عثمان این فاصله عمیق و عمیقتر شد. مخالفان اسلام که موقیعت و قدرت خود را از دست داده و به ظاهر، اسلام آورده بودند در پی فرصتهایی بودند که بتوانند در پیکره حکومت اسلامی نفوذ کنند. متأسفانه این فرصت بوسیله خلیفه سوم برای آنان فراهم شد و آنان توانستند با نفوذ به مناصب کلیدی، ثروت و قدرت را به تدریج در اختیار خود در اورده و دگرگونیهایی را در ابعاد گوناگون بوجود آورند. بر این اساس ما این تحولات را در سه بخش مورد بررسی قرار داده ایم. در بخش نخست، با عنوان تحولات سیاسی به مسأله فتوحات و کارگزاران عثمان پرداخته‌ایم. در بخش دوم، با عنوان تحولات اقتصادی به اراضی فیی و بخششهای عثمان از بیت المال و غنایم روی آوردیم. در بخش سوم، با عنوان دگرگونیهای فرهنگی به مسأله گردآوری قرآن، بدعتهای عثمان و دگرگونی شدن ارزشها پرداخته شده است و در همین بخش پیامدهای این دگرگونیها در دورانهای بعد در سه بعد سیاسی، اقتصادی و فرهنگی مورد بررسی قرار گرفته و در پایان نیز نتیجه‌گیری این مباحث آمده است.

دانش آموخته

• فرشته کوشکی

استاد راهنما

• سید حسین فلاح زاده

  دانشیار گروه تاریخ و تمدن دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام

استاد مشاور

• حسین ایزدی

  عضو هیات علمی گروه تاریخ دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام