چکیده

برخلاف حضور الگوهای بومی در فرهنگ اسلامی- ایرانی و علی رغم پرداخته شدن به آنها در آثار رسانه ای، اما امروزه بخشی از جامعه عمدتا از الگوهای غربی الگوگیری می کنند. یکی از آسیب شناسی ها این است که روایت‌های نادرست الگوهای بومی در تولیدات رسانه ای، یکی از دلایل عدم اقبال مخاطبان به آنها و در نهایت عدم الگوگیری از آنها است. مبتنی بر این آسیب-شناسی پژوهش حاضر بر آن است تا با تبیین یک دستگاه نقد قرآنی جهت تحلیل آثار نمایشی اقتباسی مربوط به سرگذشت پیامبران –به عنوان یکی از عالی ترین الگوهای فرهنگی- از منظری انتقادی و با روش تحلیل مضمون، نحوه روایت پیامبران در سریال یوسف پیامبر را تحلیل نماید. در بخش اول تحقیق، با بهره گیری از ادبیات روایت‌شناسی و مفاهیمی مانند «شخصیت‌پردازی غیر مستقیم» و با استفاده از متغیر «کنش گفتاری و رفتاری پیامبران»، الگوی مفهومی اسوه‌پردازی قرآنیِ ۲۰ پیامبر در قرآن تبیین شد. در بخش دوم پژوهش، الگوی پیش گفته مبنای تحلیل انتقادی نحوه شخصیت‌پردازی یوسف و یعقوب در سریال یوسف پیامبر قرار گرفت. بر اساس نتایج این تحلیل می توان گفت شخصیت‌پردازی یعقوب و یوسف در سریال یوسف پیامبر، محصول پردازش ناصواب برخی مضامین محوری در الگوی قرآنی اسوه‌پردازی این دو پیامبر است؛ به طوری که درباره یعقوبِ سریال، مضامین (صبر) و (توکل) که محور اسوه‌پردازی یعقوب در روایت قرآنی است، به درستی روایت نشده و در خصوص یوسف سریال، مضمون (تقوا) به عنوان یکی از ویژگی های اصلی یوسف قرآن، به درستی روایت داده نشده است. نتایج این پژوهش آسیب شناسی اولیه را تایید نموده و بیانگر این است که یعقوب و یوسف در سریال یوسف پیامبر، با یعقوب و یوسفِ قرآن تا حدی متفاوتند.

دانش آموخته

• علی وحیدی فردوسی

استاد راهنما

• سید حسین شرف الدین

  عضو هیات علمی موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)

استاد مشاور

• نعمت الله کرم اللهی

  دانشیار گروه علوم اجتماعی دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام