چکیده

یکی از بهترین شاخص‌ها در ارزیابی عملکرد فرهنگی یک نظام الگو‌هایی است که هر نظام یا فرهنگی از طریق تولیدات فرهنگی مثل سینما ارائه می‌دهد.تلقی هر فرهنگ، از شخصیت زن و مرد در تولیدات فرهنگی و خصوصا سینما یکی از بهترین شاخص‌ها در ارزیابی عملکرد فرهنگی آن نظام به حساب می‌آید.سینما به عنوان یکی از مهمترین رسانه‌های مدرن در عصر حاضر علاوه بر اینکه به بازنمایی جامعه می‌پردازد، خود نیز الگوهایی را به جامعه ارائه می‌دهد. بسیاری از فیلم‌های سینمایی خواه آشکار، خواه نهان مملو از گفتمان‌های جنسیتی است.سینما باید بر اساس خاستگاه و مبانی برگرفته از فرهنگ اسلامی- ایرانی به ارائه الگوی مناسب از شخصیت زن و مرد بپردازد. بر این اساس تلاش شده است ویژگی‌های شخصیت مرد در سینما، با الگوی شخصیتی مرد در فرهنگ اسلامی_ایرانی تطبیق داده شود.جهت بازنمایی شخصیت مرد در سینما با روش نشانه شناسی به بررسی چهار فیلم پس از انقلاب پرداخته شده است. در این پژوهش تلاش شده است تا از «تحلیل روایت» که جزء روش‌های نشانه شناسی است در راستای غنی شدن کار پژوهشی خود و مشخص شدن سیر روایت فیلم، و از روش«تحلیل رمزگانِ» جان فیسک جهت معلوم کردن لایه‌های مختلف معانی رمزگذاری شده در فیلم‌ها استفاده شود. در تحلیل روایت به پنج عنصر اصلی فیلم شامل: پاره ابتدایی، نیروی تخریب کننده، پاره میانی، نیروی سامان دهنده، پاره انتهایی اشاره شده و در تحلیل رمزگان سه رمزگان مهم شامل «رمزگان اجتماعی»، «رمزگان فنی»، «رمزگان ایدئولوژیک» توضیح داده شده است و عناصر مختلف این رمزگان جهت واکاوی معانی پنهان فیلم به کار رفته است. در ادامه با بررسی منابع اسلامی، آیات و روایات شناسایی، استخراج و دسته بندی شد که بتوان ادعا کرد مرد در متون اسلامی از این ویژگی‌ها برخوردار می‌باشد. همچنین اشعار سعدی به عنوان نمونه‌ای از فرهنگ ایرانی بررسی شده است. در پایان نتیجه گرفته شده است که اکثر فیلم‌های سینمایی بررسی شده با معیار‌های فرهنگ اسلامی- ایرانی مطابقت ندارد و الگو‌های غیر خودی در آنها بسیار تاثیر گذار بوده است و اکثر فیلم ها تحت تاثیر رویکرد‌های فمینیستی در ایران می‌باشند. کلمات کلیدی: بازنمایی، سینما، شخصیت مرد، فرهنگ اسلامی، فرهنگ ایرانی.

دانش آموخته

• رفیع الدین اسماعیلی کریزی

استاد راهنما

• سید حسین شرف الدین

  عضو هیات علمی موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)

استاد مشاور

• کریم خان محمدی

  استاد گروه مطالعات فرهنگی و ارتباطات دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام