چکیده

این پایان نامه پس از تعریف کلیات، رویکرد‌ها و مکاتب نظری موجود در علوم اجتماعی مدرن را بررسی می‌کند و از کثرت و تعدد این نظریات تحت لوای چهارپارادایم اثباتی ، تفسیری، انتقادی و رئالیسم انتقادی سخن می‌گوید . هردیدگاهی و پارادایمی با توجه به اصول و مبادی هستی شناختی و معرفت شناختی ، روش‌شناسی بنیادینی را می‌طلبد که منجر به تولید نظریه و استفاده ار منطق و روش تحقیق متناسب با خود خواهد شد. در ادامه وحدت فلسفی تمامی این رویکردها‎ را نشان داده می‌شود که از آن با عنوان سوبژکتیویسم و نگاه ریاضی به عالم می‌توان یاد کرد و نوعی اصالت روشی متناسب با آن. علت این امر آن بود که متذکر شویم نگاه انتقادی ما یک نگاه انتقادی مرسوم و رایج به سبک تحلیلی نیست چرا که این نوع انتقاد به وسیله‌ی غربیان و به دست خود آن‌ها بنا به مصالح تمدنی و خودآگاهی بیشتر نسبت به خود در امکان تاریخیشان صورت می‌گیرد و اصولا برای نیل به تمدن قدسی باید تجدد و مدرنیته را از زاویه‌ای متفاوت با بنیان‌هایش بررسی کرد. در ادامه عقلانیت دینی و نیاز به بازسازی آن با نگاهی به پیشینه‌ی تاریخی آن بررسی می‌شود و نشان داده ‌می‌شود که عقلانیت دینی در مبنایی‌ترین حالات هم نسبت متضاد و متباین با همتای مدرن خود دارد یعنی اولا نگاه سوبژکتیو به عالم را نمی‌پذیرد و ثانیا نگاه ریاضی‌وار به عالم را به معنای به نظم درآوردن همه‌چیز برای تصرف در نگاهی از پیش تعیین شده را نمی‌پذیرد. در ادامه بررسی اجمال از دین و خاستگاه آن و الزامات جامعه‌شناسی دینی در ذیل عقلانیت دینی سخن گفته می‌شود و سپس نتیجه گرفته می‌شود که روش‌های علوم اجتماعی مدرن در سه‌لایه‌ی پذیرش پیش‌فرض‌های دینی و تولید نظریه‌های پیرامون آن و در صحت بخشی به این فرضیه‌ها یعنی تبدیل نظریه به فرضیه نارسایی دارد در نهایت به معرفی انقلاب اسلامی و حقیقت قدسی این انقلاب به عنوان یک پدیده‌ی اجتماعی می پردازیم که نوید بازگشت و بازسازی نوعی تفکر متمایز و رقیب نسبت به عالم مدرن را خواهد داد و ادامه‌ی رویکرد شناختی این نهاد به دوش حوزه‌ی علمیه‌ی تشیع به عنوان نهاد اجتماعی اصیل آن است. این رساله چون سعی به پرداختن ماهیت متد دارد لذا از متد رایج در علوم استفاده نکرده‌است بلکه بیشتر به روش توصیفی و تشریحی برای بررسی پارادایم ها و احیانا از روش قیاسی برهانی برای نتیجه‌گیری خود استفاده خواهد نمود . واژگان کلیدی: روش‌،روش‌شناسی،علوم اجتماعی مدرن و پارادایم‌های آن، مدرنیته،دین و عقلانیت دینی،الزامات تحقق جامعه‌شناسی مدرن،انقلاب اسلامی،حوزه‌ی علمیه‌ی تشیع

دانش آموخته

• علی فتوتیان

استاد راهنما

• حمید پارسانیا

  استاد حوزه و دانشگاه / عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی

استاد مشاور

• علیرضا پیروزمند

  عضو هیات علمی فرهنگستان علوم اسلامی قم