اشتراک دانش دانشگاه باقرالعلوم (ع)
ایدئولوژی و بسیج سیاسی در انقلاب اسلامی ایران (از آغاز تا ۲۲ بهمن ۱۳۵۷)
1378,کارشناسی ارشد
چکیده
سؤال اصلی این پژوهش این است که ایدئولوژی چه تأثیری در بسیج سیاسی در فرایند انقلاب اسلامی داشته است؟ براساس سؤال اصلی و سؤالات فرعی مربوط فرضیه نگارنده این است که ایدئولوژی اسلامی به مفهوم عام و ایدئولوژی شیعی به مفهوم خاص، علت اصلی (نه عامل اصلی) بسیج سیاسی بوده است. در آزمون این فرضیه دو نکته زیر مفروض قرار گرفته است: ۱- توجه به فرق بین علل و عوامل. ۲- تصور عام ایدئولوژی، به صورتی که ایدئولوژی خود رهبری، تشکل و سازمان را توأما در برگیرد. نکته اصلی این پژوهش طرح ایدئولوژی به صورت یک سیستم عقیدتی و سیاسی منسجم ( که دارای اجزاء و عناصر گوناگونی) است. بر این اساس میزان تأثیر گذاری ایدئولوژی در بسیج سیاسی وابسته به تحقیق تمام عناصر ایدئولوژی است. تأثیر ایدئولوژی در بسیج سیاسی از دو منظر مورد توجه قرار گرفته است: ۱- وجود مقتضی، یعنی بافت ایدئولژی، اقتضاء و استعداد بسیج سیاسی را داشته باشد. ۲- زدوده شدن موانع سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و فکری و ... از مسیر کاربردی شدن ابعاد مختلف ایدئولوژی. چگونگی نقش ایدئولوژی در فرایند بسیج سیاسی نکته بعدی پژوهش است. پویایی ایدئولوژی شیعه در فرایند بسیج سیاسی در انقلاب اسلام از رهگذر چندین مسأله مورد توجه قرار گرفته است: ریشه دار بودن مذهب شیعه در ایران و روح تحول طلب ایدئولوژی تشیع و تغییر آن در بسیج سیاسی، نقش ایدئولوژی تشیع در جنبشهای سیاسی اجتماعی تاریخ معاصر ایران (از جنبش تنباکو تا انقلاب اسلامی ایران) و امکان استفاده از تجربه حضور مذهب و ایدئولوژی در عرصه بسیج سیاسی به عنوان یک تجربه موفق، ترسیم درست زوایای ایدئولوژی و جامعیت آن توسط ایدئولوگ‌های اسلامی و اثبات برخی امتیازات ایدئولوژی شیعه در قیاس با سایر ایدئولوژیها پس از ناکامی برخی از ایدئولوژیهای بشری مثل ناسیونالیسم و سوسیالیسم و... در عرصه سیاسی، عرضه شدن برخی مفاهیم جامعه شناسی اسلامی ملهم از قالب‌های ایدئولوژی شیعه و قدرت بالای ایدئولوژی شیعه برای انعکاس آلام اجتماعی و تقابل ساختاری ایدئولوژی شیعی با عملکرد رژیم سیاسی حاکم، تحقیق رکن مهم ایدئولوژی یعنی رهبری به دلیل ویژگیهای کارآمد مبارزاتی که مهم از خود ایدئولوژی بود، مانند: جامعیت (فقاهت و مرجعیت، شجاعت، قاطعیت، دشمن شناسی، مبارزه با آفات سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و... انقلاب و قدرت تبیین جامعه آرمانی و بینش سیاسی و فلسفی و عرفانی عمیق و مردم شناسی...)، استراتژی مبارزه با رژیم، ارائه تئوری ولایت فقیه، خلوص ایدئولوژیک و حفاظت از دست آوردهای حرکت انقلابی مردم پس از پیروزی بر حاکمیت طاغوتی.