جهاد از آموزههای اسلامی به معنای کوشیدنِ همراه با فداکاری در راه خدا با جان، مال و دیگر داشتههای انسانی است؛ در دهههای اخیر رفتارهای اسلامهراسی از یک سو و از طرف دیگر برخی خشونتهای گروههای تکفیری، دستمایهای برای هجمه به آموزۀ جهاد شده است. از اینرو جهاد به عنوان وظیفهای دینی در راستای برداشتن موانع تبلیغ و رساندن پیام الهی، آزادی و استیفای حقوق بشراست. دفاع نیز از احکام قطعی و مسلم اسلام و به معنای حفاظت از کیان اسلام، جان، مال و ناموس مسلمانان در برابر تهاجم دشمنان خارجی و داخلی است. بحث جهاد جایگاه ویژهای در فقهالحکومه دارد؛ لذا از ثمرات نگاه حکومتی به قرآن، دیدگاههای فقهی امام خمینی(ره)، رهبر معظم انقلاب و مرحوم آیت الله بهجت(ره) نسبت به مقوله جهاد و دفاع مقدس است. در زمینه بررسی آراء سیاسی آیت الله بهجت(ره) تحقیق جامعی صورت نگرفته و این پایان نامه از این حیث دارای نوآوری است که اکثر مباحث ذکر شده در نوشتار حاضر برگرفته از مبانی فقهی آیت الله بهجت(ره) است که از درس خارج ایشان استخراج شده است. این پژوهش، عهدهدار تبیین، بررسی و اثبات این فرضیه است که اندیشه سیاسی حضرت آیت الله بهجت(ره) در خصوص جهاد مبتنی بر اندیشه اسلام بوده و در چهار عرصه کارگزاران، تجهیزات، غایت، گونهها و شکلهای جهاد به صورت جامع، تام و کامل است. فصل نخست این نوشتار به کلیات، زندگی و شاخصههای اندیشه سیاسی آیت الله بهجت(ره) اختصاص دارد؛ در فصل دوم هدف و غایت جهاد و فصل سوم، کارگزاران جهاد بررسی شده است و مباحث فصل چهارم بر مبنای گونهشناسی جهاد ساماندهی شده است. فصل پنجم نیز به تجهیزات و ابزار جهاد اختصاص یافته است. واژگان کلیدی عبارتند از: اندیشه سیاسی، آیت الله بهجت(ره)، فقه، جهاد.
استاد گروه علوم سیاسی دانشگاه باقرالعلوم، رئیس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
عضو هیات علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی