چکیده

انقلاب اسلامی ایران به‌عنوان انقلابی برآمده از یک جهان بینی توحیدی، و نشات گرفته از آراء فقهی یک عالم مسلمان، در جهت دستیابی به بهترین روش‎ها و راهکارها خصوصا در عرصه‎ی حکومت داری، ناگزیر از مراجعه به منابع اصیل و متقن این مکتب الهی می‎باشد، که قرآن کریم به عنوان اصیل ترین منبع دین اسلام، در دسترس مسلمانان بوده و از این جهت که کلام الهی است، راهنمای اطمینان‌بخشی در زندگی فردی مسلمانان و مسائل حکومتی آنان می‎باشد. به جهت بهره مندی از این دستورات لازمست تا اوامر و نواهی این کتاب هدایتگر چه در بعد فردی و چه در بعد اجتماعی و حکومتی مطالعه و واکاوی شده تا به عنوان قوانین مستخرج از این کتاب هدایت، مورد استفاده قرار گیرد، یکی از موضوعاتی که در مقام استفهام از قرآن کریم باید مورد مداقه قرار گیرد، موضوع تعامل و روابط بین‌المللی دولت اسلامی است، تا بتوانیم بعد از این موضوع، مساله‌ی تعامل دولت اسلامی با دول غیراسلامی را بررسی نماییم. پژوهش حاضر در تلاش است تا با تبیین احکام بیان شده در قرآن پیرامون موضوع تعامل بین‌المللی دولت اسلامی، اصول تعامل دولت‎ اسلامی با دولت‎های غیرمسلمان را منقح نموده و ارائه نماید، تا از سویی عملکرد حکام اسلامی مشروع و مستند به آیات‌الاحکام باشد و از طرفی دیگر با استعانت از این معارف، کارآمدی نظام و حکومت نیز تثبیت گردد. چرا که اگر عملکرد دولت اسلامی بر پایه ی احکام نازل شده و از منبع الهی باشد، موفقیت و به نتیجه رسیدن بسیار در دسترس و یقینی خواهد بود. نتایج به دست آمده از این پژوهش اینکه بر دولت اسلامی واجب شرعی است در تعامل با دولتهای غیرمسلمان، بعضی از اصول قرآنی را رعایت نماید، اصل دعوت و تبلیغ دین، اصل نفی سبیل و اصل عزتمندی، اصولی هستند که دولت اسلامی در تعامل با دول غیرمسلمان متخاصم و غیرمتخاصم باید رعایت نماید، اصل وحدت و اصل تالیف قلوب، اصولی هستند که رعایت کردن آن در ارتباط با دول غیرمسلمان غیرمتخاصم بر عهده‌ی دولت اسلامی می‌باشد و همچنین اصل پذیرش صلح و آتش بس و اصل دفاع از مظلوم و اصل هجرت و قطع رابطه نیز در ارتباط با دولت های غیرمسلمان متخاصم از طرف دولت اسلامی باید رعایت گردد. در مدیریت روابط دولت اسلامی با دولتهای غیر مسلمان، دشمن باشند یا دوست، قهرا تفاوتهایی ملاحظه می‌گردد، به این معنا که در مقابل دولت متخاصم، دیگر اصلی همانند تالیف قلوب و برّ و احسان معنایی پیدا نمی‌کند، چرا که کافر حربی بوده و موجودیت دولت اسلامی را برنمی‌تابد، و همچنین در مقابل دولت غیرمتخاصم و شریک پیمان های تجاری، دیگر اصل مقابله مثل و قطع رابطه کارگشا نخواهد بود، لذا به جهت نیل به اهداف دولت اسلامی در تعامل با دول غیر مسلمان لازمست معرفت و شناخت کافی از دولت مقابل داشته باشیم تا بتوانیم بهترین استفاده و به کارگیری اصول تعامل را داشته باشیم و بهره‌وری و کارآیی دولت اسلامی را ارتقاء ببخشیم.

دانش آموخته

• محمد نگهداری

استاد راهنما

• احمد رهدار

  عضو هیات علمی گروه مطالعات سیاسی دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام

استاد مشاور

• رسول نوروزی فیروز

  عضو هیات علمی پژوهشگاه فرهنگ و علوم اسلامی