چکیده

بیشترین شناخت های بشر از راه دلیل نقلی کسب می شود. در این میان اعتبار معرفت شناختی دلیل نقلی مهم ترین پرسشی است که ذهن معرفت شناسان را به خود مشغول کرده است. اما این مسئله به چند پرسش بنیادین دیگر منشعب می شود: آیا دلیل نقلی توجیه خود را از سایر منابع معرفتی به دست می‌آورد یا اینکه برای توجیه خود نیازمند سایر منابع معرفتی نیست. معرفت شناسان غربی در پاسخ به این سؤال دو نظریه «تحویل گرایی» و «غیرتحویل گرایی» را مطرح کردند. غیرتحویل گرایان برآنند که دلیل نقلی منبع معرفتی مستقلی در کنار حس و استدلال عقلی است و انسان ها برای پذیرش دلیل نقلی موجه بوده و نیازمند مدرک و دلیل اثباتی نیستند و نبود قرینه بر خلاف کافی است. تحویل گرایان، برخلاف غیر تحویل گرایان معتقدند عدم قرینه بر خلاف کافی نیست و شنونده باید دلیل اثباتی برای پذیرش دلیل نقلی داشته باشد. دلیل نقلی اعتبار خود را از سایر منابع مانند حس و حافظه و عقل دریافت می کند. این رساله ادله هر دو گروه را بررسی کرده و پس از نشان دادن اشکالات هر دو، قرابت دیدگاه تحویل گرایان با اکثریت دانشمندان مسلمان علم اصول را آشکار می سازد. پرسش مبنایی دیگر آن است که آیا دلیل نقلی انتقال دهنده معرفت است یا تولید کننده آن؟ این تحقیق پس از بررسی ادله هر دو دسته اثبات می کند دلیل نقلی نه انتقال دهنده معرفت و نه تولیدکننده آن است. پرسش مهم دیگر آن است که دلیل نقلی چه درجه-ای از معرفت را ایجاد می کند. این موضوع در میان معرفت‌شناسان غربی کمتر مورد توجه بوده است. این رساله با اشاره به تقسیمات دلیل نقلی از جمله تقسیم به خبر متواتر و واحد، مرتبه معرفتی حاصل از هر یک را جداگانه بررسی کرده است. همچنین توجیه دلیل نقلی را نه بر اساس تحویل گرایی و غیرتحویل-گرایی بلکه بر اساس میزان معرفت حاصل از دلیل نقلی واکاوی کرده است. در این رساله اثبات می شود خبر متواتر مفید قطع و خبر واحد در بسیاری از موارد مفید اطمینان بوده و قطع و اطمینان هر دو ارزش معرفت شناختی دارند. واژگان کلیدی: معرفت‌شناسی، دلیل نقلی، توجیه، تحویل گرایی، غیرتحویل گرایی، اعتماد، معرفت شناسی اجتماعی.

دانش آموخته

• عبداله محمدی

  عضو هیات علمی موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران

استاد راهنما

• محمد حسین زاده یزدی

  عضو هیات علمی موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)

استاد مشاور

• گری کال (محمد) لگنهاوزن

  عضو هیات علمی موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) / چهره ماندگار فلسفه

• یارعلی کرد فیروزجایی

  استاد گروه فلسفه و کلام دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام