مناسک عاشورایی در قالب هیئت های مذهبی جوانان متناسب با تحولاتی که در سه دهه گذشته در فرهنگ عمومی جامعه بوقوع پیوسته، شاهد تغییراتی است که با فلسفه وجودی تأسیس این هیئت ها که احیاء فرهنگ اصیل عاشورایی است، در تعارض می باشد. تغییراتی که ازدهه دوم انقلاب تحت تأثیر فرهنگ جدید توسعه زدگی بوجود آمده بود نقش مخربی بر ساختارهای فرهنگی جامعه داشته و نیز آسیب های مخربی نیز بر این هیئت ها داشته است. این تحقیق بر اساس ادبیات نظری تحقیق به دنبال فهم ریشه ای تغییرات بوجود آمده در فرهنگ عمومی جامعه بر اساس تقسیم جامعه به دو بخش رسمی و غیر رسمی به آسیب شناسی عناصر فرهنگی در سه بخش؛ عنصر فرهنگی با همجوری و عنصر فرهنگی رفتار احساسی و عنصر فرهنگی حکومت ستیزی که بواسطه پیاده شدن مدلی خاص از توسعه در جامعه ایرانی بوجود آمد پرداخته ونیز با رویکرد کیفی و تکنیک های مردم نگاری این روش ضمن توصیف سازمان، مخاطبان، سخنرانان و مداحان هیئت های مذهبی، بدنبال فهم عمیق آسیب های مخرب ساختارهای فرهنگی جامعه بر این هیئت¬ها با مطالعه موردی بردو نمونه شاخص از این هیئت ها، می¬باشد. بر اساس نتایج گرفته شده از این دو هیئت ، هرگاه این هیئت¬ها در برابرعوامل مخرب فرهنگی فعّال عمل نموده اند توانسته اند در برابر آسیب های مخرب فرهنگی مصون بمانند ولی هرگاه منفعلانه عمل نموده اند سبب سطحی شدن درون مایه آنها و تنزل یافتن آن به امور ذوقی، عاطفی،احساسی ، هیجانی و زمینه سازی جهت میل بیشتر مخاطبین جوان خود بسوی بی قیدی و لاابالی گری و بی خیالی و بی تفاوتی نسبت به هنجارها وارزش های اجتماعی شده و در مواردی به تقابل با نظام حاکم نیز منجر بشود. درپایان راه حلهایی در جهت برون رفت از این آسیب ها ارائه شده است.
ریاست دانشگاه و استاد گروه علوم اجتماعی دانشگاه باقرالعلوم (ع)
دانشیار گروه علوم اجتماعی دانشگاه اصفهان