چکیده

این مقاله با مشارکت علی زارع و سمیه نقیبی پاکقول نوشته شده است. با رشد روزافزون دغدغه ها و مشکلات زیست ‌محیطی و گسترش فعّالیتهای مختلف در این عرصه،اختلافات بسیاری در این زمینه بروز کرده است؛ به گونه‌ای که نظام حقوقی موجود اعم از قضائی و غیر قضائی، چه در عرصه داخلی و چه در عرصه بین‌المللی، پاسخگوی مناسبی به این چالش ها نبوده است. یکی از مهمترین عمده‌ترین دلیل اقامه‌شده، تخصّصی بودن مسائل و موضوعات زیست ‌محیطی است؛ با این حال نباید از نظر دور داشت که ارا و رویه های قضایی متعددی از دیوان بین المللی دادگستری صادرشده که نقشی موثر در توسعه حقوق بین الملل محیط زیست ایفا نموده است. دیوان بین المللی دادگستری با ساختار امروزی خود از ابتدای شروع بکار یعنی از سال ۱۹۴۸ تا به امروز بیش از ۱۵۰ رأی ترافعی و نظریه مشورتی صادر کرده که به دلیل تنوع و تعدد موضوعات آرای خویش، گنجینه ارزشمندی در زمینه حقوق بین الملل می باشد. به لحاظ تعدد و تنوع موضوعاتی که در خصوص آنها نظریه یا رأی صادر شده؛ موضوع محیط زیست نمی تواند از این قضیه بی بهره باشد. محیط زیست، بویژه جنبه بین المللی آن موضوعی است که می تواند زمینه همبستگی و همکاری کشورها را فراهم آورد. این مقاله با بررسی چالش های پیش روی دیوان بین المللی دادگستری در خصوص حل و فصل اختلافات زیست محیطی، به ارایه راهکارهای حقوقی مناسب در جهت رفع خلاء های موجود می پردازد.

دانش آموخته

• سید عباس پورهاشمی