چکیده

پلورالیسم دینی از دو نگاه درون‌دینی و برون‌دینی قابل طرح است. آنچه در این نوشتار مورد مداقه قرار گرفته پلورالیسم برون‌دینی از دو منظر نسبیت‌گرایی و همزیستی مسالمت‌آمیز است. در رویکرد نسبیت‌گرایی، هر یک از ادیان سهمی از حقیقت و سعادت برده‌اند و حقیقت در میان ادیان توزیع شده است. چنین رویکردی با جامعه مدنی سازگار و قابل تفسیر بوده ولی با منابع و مبانی دینی ناسازگار است که در این گفتار به سه مورد آن خواهیم پرداخت. رویکرد همزیستی مسالمت‌آمیز در نگاه درون‌دینی هر چند که مورد پذیرش قرار گرفته است ولی دامنه چندان گسترده‌ای ندارد و تنها اقلیتهای مذهبی آن هم با شرائط خاصی می‌توانند همزیستی مسالمت‌آمیزی با مسلمانان داشته باشند و با یک قرارداد دو جانبه ملت واحدی را تشکیل دهند.

دانش آموخته

• محمود علی پورگرجی