چکیده

انسان به عنوان موجودی اجتماعی همواره از گفتگو به عنوان مهم ترین وجه مدنیت در جهت ایجاد تفاهم و رفع اختلافات و رشد اندیشه، بهره می برد. در مکاتب مختلف فکری و فلسفی و همچنین در سنت اسلامی همواره گفتگو به عنوان ابزار فهم دیگری فرهنگی، حل منازعت و گسترش تفاهم مورد توجه واقع شده است. تا آنجا که از رویکرد و منظر علوم مختلف بدان نگریسته شده و در باب آن نظریه پردازی شده است. امروزه با عنایت به اهمیت بازتولید متون دینی در علوم انسانی مقتضی است، روشی اخذ شود تا بتواند علاوه بر فهم دقیق این مفهوم در حوزه اندیشه انسانی، قادر به پیجویی در متون دینی نیز باشد، از این جهت نوشتار حاضر در راستای شناخت هر چه بیشتر متون دینی در باب مفهوم گفتگو بر روی سیره رضوی به عنوان امام گفتگو متمرکز شده است. شایان ذکر است هدف این پژوهش مطالعه و تمرکز بر سیره رضوی در قالب گفتگوی میان فردی و گروهی به منظور فهم کیفیت و کارکردهای گفتگو در سیره عملی امام رضا (ع) و در نهایت تحلیل آن بر اساس نظریه کنش ارتباطی هابرماس می باشد. مطالعه گفتگوهای امام رضا (ع) با تکیه بر سیره نگاشت ها ما را به این نتیجه رساند که گفتگوهای آن حضرت دارای مشخصه هایی از قبیل؛ کنشی تعامل محور ، کنشی انتقادی و استدلالی ، کنشی ضرورت محور ، ارتقای خودآگاهی ، نقش کاتالیست( تسریع کننده برای مخاطب و... داشته است. تحلیل این یافته ها بر اساس نظریه کنش ارتباطی هابرماس، اشتراک و قرابت بسیار زیاد این دو رویکرد به گفتگو را در عین تفاوت در بنیان های معرفتی نتیجه داد.

دانش آموخته

• حسین مهربانی فر