اشتراک دانش دانشگاه باقرالعلوم (ع)
نگاهی انتقادی به آراء مستشرق سوئیسی بورکهارت درباره مکه مکرمه و حج
1397,علمی پژوهشی
چکیده
این مقاله با مشارکت علی شمس نوشته شده است. اين مقاله براي اثبات وجود داده‌‌هاي مهم و ارزشمند در کنار داده‌ها و تحليل‌هاي خطا در آثار مستشرقان دورة استعمار، با مطالعة موردي عملکرد جان لوئيس بورکهارت، مستشرق سوئيسي، در کتاب «سفر به عربستان» است. موضوع اصلي اين پژوهش بررسي ويژگي‌هاي اثر بورکهارت به عنوان يک مستشرق قرن نوزدهم است. پس از معرفي اجمالي بورکهارت، نقاط قوت وي در اين اثر در محورهاي جامعيت و گستردگي مطالب؛ توجه به تاريخ اجتماعي حرمين؛ تحقيق ميداني و بسنده نکردن به نقليات؛ پشتکار و تلاش خستگي‌ناپذير؛ و دقت در نقل و اندازه‌گيري اماکن جغرافيايي و سپس نقاط ضعف او در اين کتاب در دو دسته خطاهاي نقلي و خطاهاي تحليلي بررسي شده است. خطاهاي مربوط به آيين حج؛ خطاهاي تاريخي مربوط به اماکن تاريخي مربوط به احکام حج و عمره، خطاهاي تحليلي مربوط به برده‌داري در اسلام، سنت احرام، نگاه قرآن به اهل کتاب، مهرية دختران مکه، معرفي مذاهب اسلامي و تعصب‌ورزي بر ضد اسلام، از جمله خطاهاي او در اين اثر است. وجود نکات مثبت در کنار خطاها در اثر او، اثبات‌کنندة نظرية «امکان بهره‌مندي علمي از آثار علمي مستشرقان» در کنار هوشياري و گوش به زنگي درخصوص خطاهاي علمي و جهت‌گيري مذهبي و سياسي آنان است.