اشتراک دانش دانشگاه باقرالعلوم (ع)
نقش انسان کامل در ارتباط حق‌تعالی و خلق به‌وجه عام و وجه خاص از منظر عرفان اسلامی
1390,علمی پژوهشی
چکیده
محور همۀ مباحث عرفانی، وحدت شخصی وجود است؛ بدین بیان‌که هستی حقیقی در ذات حق‌تعالی، خلاصه می‌گردد و کثرات مشهود، مظاهر وجود واحد حق‌اند. بنابراین، اگر عرفا از چینش مراتب هستی سخن می‌گویند، منافاتی با وحدت وجود ندارد، بلکه این مراتب متعدد، شئون حق‌اند. در میان این مراتب، انسان کامل که مظهر اسم جامع الله است، با جمع تمامی حقایق الهی و کونی در خود و ویژگی‌های منحصر به فردش، نسبت به سایر مراتب از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است؛ به‌گونه‌ای‌که در ارتباط تمامی ذرات هستی با حق، نقش برجسته‌ای دارد. ارتباط حق با مراتب کثرت از دو راه سلسله‌ترتیب و وجه خاص می‌باشد. مراد از سلسله‌ترتیب، وسایط فیض الهی بوده و وجه خاص، ارتباط بی‌واسطه با حق است که حقیقت انسان کامل با هردو طریق مذکور ارتباط حق با خلق، مرتبط است؛ چراکه از یکسو در سلسله‌ترتیب، در واقع، تنها واسطۀ فیض الهی اوست و بقیۀ وسایط، بازوان وی هستند و از سوی دیگر، با نظر به‌وجه خاص که ارتباط حقیقت هر شیء با حق است، سر ارتباط انسان کامل با وجه خاص روشن می‌شود؛ زیرا حقیقت انسان کامل با جامعیتش، حقیقت کل هستی است و در پرتو قرب به وی، قرب حق و وجه خاص او با هر شیء نیز درک می‌گردد. پژوهش حاضر، در صدد بررسی تحلیلی جایگاه عرفانی انسان کامل در ارتباط بین حق و خلق می‌باشد.