اشتراک دانش دانشگاه باقرالعلوم (ع)
نظام احسن از دیدگاه صدرالمتألهین
1388,علمی پژوهشی
چکیده
مسئله احسن بودن نظام هستی،همواره برای بسیاری از متفکران،بویژه فیلسوفان و متکلمان اسلامی مورد توجه بوده است؛و بحثهای دامنه‌داری از دیرزمان بین دو طیف از اندیشمندان،بعنوان منکران و موافقان رخ داده است. این مسئله اکنون نیز با توجه به رشد فکرک و علمی بشر درباره نظام پیچیده و دقیق جهان هستی مورد توجه است.بحث نظام احسن از طرفی به علم و حکمت و غایتمندی افعال الهی بستگی دارد و از طرف دیگر می‌تواند پاسخی برای شبهات مربوط به نقایص و شروری که در جهان هستی مشاهده می‌کنیم،باشد.لذا کنکاش در این زمینه می‌تواند در رشد و اعتلای معرفت دینی و نگاه عقلانی به دین نقش اساسی داشته باشد.از سوی دیگر،ضرورت اعتقاد به کمال و علم و قدرت الهی ایجاب می‌کند که شبهات گوناگونی که درباره شرور و وجود نقصها و کاستیهای نظام آفرینش مطرح می‌شود را مدافعان خردورز و دینباور با دفاع عقلی و فلسفی پاسخ گویند و نظام احسن و حکیمانه نظام خلقت،و عادلانه بودن نظام تکوین و تشریع را با براهین عقلی مورد تبیین و اثبات قرار دهند. این نوشتار با بررسی مفهوم«نظام احسن»ضرورت و زمینه طرح این بحث در فلسفه را مورد توجه قرار داده و به تبیین دیدگاه ملا صدرا و بررسی دلایل مدافعان این نظریه و منکران آن پرداخته است،بدین دلیل که این موضوع هم از جنبه کلامی و دینی اهمیت دارد و هم بعنوان یک بحث کاملا فلسفی می‌تواند در تحکیم مبانی نظری الهیات و کلام اسلامی کاربرد داشته باشد و در مباحث مهم کلامی نظیر بحث شرور،و بحث غایتمندی افعال الهی،برهان نظم و جهان‌شناختی،بحث علم و قدرت و حکمت حق تعالی مورد توجه قرار گیرد.با این رویکرد،این نوشتار به تبیین این مسئله و طرح و مبانی فلسفی آن پرداخته و قریب به ده دلیل را صورتبندی و ارائه نموده است و در پایان نیز به نقد و بررسی برخی شبهات نظام احسن پرداخته است.