مفهوم «هویت ایرانی» یکی از مسائلی است که در ایران معاصر، برخی افراد از آن برای پیشبرد مقاصد شخصی و سیاسی استفاده میکردند و آن را به شکلی که میخواستند تبیین مینمودند. پیروز مجتهدزاده در کتاب دموکراسی و هویت ایرانی به رغم توجه به مبانی هویتی ایران و اسلام، هویت ایرانی را به مسائلی پیوند داده است که از آن الگوی «حکومت دموکراسی» غربی را استخراج میکند. این مقاله، با هدف تبیین هویت حقیقی ایران امروز، از یکسو برداشت مجتهدزاده از هویت ایرانی که با یک نگاه تعصبآمیز نسبت به ایران باستان شکل گرفته را به چالش کشانده است و الگوی مطلوب وی که براساس لیبرالدموکراسی غربی طراحی شده را زیر سؤال برده و ناهمگونی مبانی آن با هویت ایرانی را نشان داده است و از سوی دیگر نشان داده است که برداشت وی از انقلاب اسلامی ایران نیز دقیق نمیباشد. حاصل بررسیهای انجامشده این است که نگاهی که روشنفکران به مفاهیمی نظیر هویت دارند، برخاسته از فضایی است که ذهنیت آنان در آن شکل گرفته است؛ فضای غرب. در حالیکه هویت ایران، تنها در قالب هویت اسلامیای قابل تبیین است که هم به مبانی شیعی توجه دارد و هم مؤلفههای ایران باستان را در صورتی که با اصول و مبانی اسلام سازگار بوده در خود جای داده است. لذا این هویت اسلامی راهی به دموکراسی ندارد. اگر الگوی حکومتیای بخواهد از آن استخراج شود، با توجه به فضایی که انقلاب اسلامی ایران فراهم نموده و توانایی مدیریت فقهی در جامعه و ظرفیتهای هویتی ایران، به حاکمیت ولایت فقیه در جامعه منتهی خواهد شد؛ زیرا شیعه خود برای اداره جامعه الگوی اثباتی دارد.