چکیده

نظرات متفاوتی در زمینه رابطه دین با سیاست وجود دارد. اگر این نظرات مختلف بر روی یک طیف در نظر گرفته شود، در یک قطب آن نظریه جدایی دین از سیاست و در قطب مخالف آن نظریه دیانت عین سیاست و سیاست عین دیانت قرار می‌گیرد. در زمینه رابطه دین با سیاست، مسئله درخور اهمیتی است که همواره اندیشمندان مسلمان را در طول دو قرن اخیر به خود مشغول کرده است. مقاله حاضر تلاش دارد که رابطه دین و سیاست را به روش تطبیقی در اندیشه سید محمود طالقانی و محمد مجتهد شبستری مورد بررسی قرار دهد؛ لذا عهده‌دار پاسخ به این پرسش اصلی است که وجوه اشتراک و افتراق اندیشه سیاسی آیت‌الله طالقانی و محمد مجتهد شبستری چیست؟ فرضیه‌ای که در پاسخ به این پرسش اصلی مورد سنجش و آزمون قرار می‌گیرد، آن است که هردو اندیشمند در مراجعه به منابع اجتهادی و روش واحد استنباط و تاکید بر آزادی مشروع انسان‌ها، اشتراک نظر دارند ولی افتراقشان در این است که طالقانی به دین و سیاست مبتنی بر الگوی حداکثری می‌رسد، با ادغام و ارتباط دین و سیاست به با توجه به آیات شورا در قرآن کریم، به نظام شورایی در تمام سطوح می رسد، اما مجتهد شبستری به دین و سیاست مبتنی بر الگوی حداقلی می‌رسد و با جدایی و تفکیک دین از سیاست، عرفی بودن سیاست و حکومت برای او اولویت پیدا می‌کند.

استاد

• علی شیرخانی

  عضو هیات علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه آزاد قم