اشتراک دانش دانشگاه باقرالعلوم (ع)
مبانی عرفانی امام خمینی و ابن عربی در اندیشه سیاسی و اجتماعی
1389,علمی ترویجی
چکیده
امام خمینی( با محی‌الدین در اصول عرفانی مشترک‌اند، ولی تفاوت‌هایی نیز دارند که مقاله به برخی تفاوت‌ها به‌صورت مختصر پرداخته است.از نظر هر دو، عارف برای وصول صحیح و کامل به حق، راهی جز جمع شریعت و طریقت و به خدمت گرفتن آنها برای نیل به حقیقت ندارد. بنابراین، در موارد مختلف و متعدد تأکید بر شریعت محمدی کرده‌اند. همان شریعتی که به‌جهت نفوذ توحید در اصول و فروعش همة جنبه‌های عملی و قلبی انسان را در عرصة فردی و اجتماعی جهت الهی می‌دهد.شریعت اسلام به‌خاطر اکمال، به همة ابعاد وجودی انسان پرداخته است و همة احکام در محور توحید تبیین و تفصیل شده‌اند. بنابراین، مسائل اجتماعی و سیاسی عین دیانت محسوب می‌شود. به‌جهت تأثیر ظاهر عمل در باطن سالک، عمل سیاسی یا اجتماعی علت عروج عارف یا سقوط اوست و رفتار سیاسی و اجتماعی انسان، وی را در مسیر اقتضای باطن عمل سیر می‌دهد. پس موحد واقعی با قوای حق تعالی و تبری از دشمنان او سیر الی‌الله را ادامه می‌دهد و در این مسیر، مظهر اسم عدل الهی شده و عدالت حق را در جامعه پیاده می‌کند و تکالیف انبیای الهی را که پس از هر دعوتی به جدال و مبارزه با طاغوت می‌پرداختند، به دوش می‌کشد. بر این اساس، در عین علم فقاهت و شریعت باید متخلق به اخلاق الهیه و تابع انبیا و اولیا و آگاه به زمان باشد.بنابراین، توحید امام توحید تربیتی است نه توحید صامتی که هیچ اقتضایی نداشته باشد. در توحید تربیتی، عارف می‌بیند و می‌داند که نتیجة اعراض از دنیا به تباهی کشیدن ملت‌های اسلامی و باز کردن راه برای استعمارگران است. پس برپایی حکومت حق و عدالت اجتماعی را بزرگ‌ترین واجبات و از بالاترین عبادات می‌بیند.