اشتراک دانش دانشگاه باقرالعلوم (ع)
طراز جهانی حقوق بین الملل محیط زیست: راهبردها و رهیافت ها
1397,علمی پژوهشی
چکیده
این مقاله با مشارکت سبحان طیبی و هادی طالع خرسند نوشته شده است. محیط زیست جهانی به سبب رشد و توسعه‌ی روزآمد نحوه زندگی انسانی، نیازمند حمایت و حفاظت از طریق وضع و اجرای قواعد حقوقی الزام آور و غیرالزام آور است. این سنگ بنای نظام حقوقی، منبعث از ساختارهای نهادینه نظام بین‌الملل معاهداتی و غیر معاهداتی است. در واقع طراز جهانی حقوق بین‌الملل محیط زیست بر اساس معیارهای سنجش عملکردی ظرفیت‌ها حقوقی، کاستی‌ها و محدودیت‌ها و همچنین روند دیپلماسی محیط زیستی، مشخص می‌گردد. از این رو هدف از انجام این پژوهش تبیین و بررسی شاخص‌های کمی نظیر کمبود منابع مالی و ناکآرامدی نظام ضمانت اجرا و پرهزینه بودن حفاظت‌از محیط‌زیست و بررسی شاخص‌های کیفی نظیر مسئولیت نرم و وجود مکانیسم‌های اجرایی و چارچوب نظام کنوانسیونی به منظور سنجش طراز نظام حقوق بین‌الملل محیط زیست از منظر جهانی است. در این پژوهش دغدغه‌ی ذهنی نویسندگان طرح این سوال است که با وجود تعاملات بین‌المللی در مسیر تعالی حفاظت از محیط زیست و روند رو به رشد توسعه‌ی حقوق بین‌الملل محیط زیست، چرا مخاطرات محیط زیستی هر روز در ابعاد وسیع‌تری زیست کره را تهدید می‌نماید و آیا طراز جهانی و جایگاه واقعی حفاظت از اصالت محیط زیست و کرامت بشری حفظ گردیده است؟ این پرسش فروض بسیاری را می‌تواند داشته باشد اما فرضیه‌ی ما بر این بستر‌استوار است که هر چند توسعه‌ی حقوق بین‌الملل محیط زیست در پرتو نظام معاهداتی و قضایی چشمگیر بوده اما عملکرد دولت‌ها در پرتو رویه و اجرا همواره نظم جهانی محیط زیستی را‌برهم زده و طراز جهانی را همواره در مظان نوسان قرار داده است. با این وصف در این پژوهش، ضمن تبیین روند توسعه به موانع و کاستی‌ها و همچنین آینده‌ی پیش روی حقوق بین‌الملل محیط زیست می‌پردازیم.