خدای تعالی در چند جا از کلام خود بیان فرموده است: آنچه برای رضای او و به خاطر او و به احترام او انجام نشود،باطل و بیاثر خواهد بود. در نتیجه میتوان گفت کلمه «الله» بهطور التزام دلالت بر همه صفات کمالی او دارد و صحیح است بگوییم،لفظ جلاله (الله) اسم است برای ذات واجب الوجودی که دارنده تمام صفات کمال است؛وگرنه اگر از این تحلیل بگذریم،خود کلمهی«الله»پیش از اینکه نام خدای تعالی است،بر هیچ چیز دیگری دلالت ندارد،و غیر از عنایتی که در ماده«ا ل ه»است،هیچ عنایت دیگری در آن به کار نرفته است. در نتیجه میتوان گفت،کلمهی «الله»بهطور التزام دلالت در همهی صفات کمالی او دارد و صحیح است بگوییم،لفظ جلاله (الله)اسم است برای ذات واجب الوجودی که دارندهی تمامی صفات کمال است و اما دو وصف رحمان و رحیم،دو صفتند که از مادهی رحمت اشتقاق یافتهاند، و رحمت صفتی است انفعالی و تأثر خاصی است درونی،که قلب هنگام دیدن کسی که فاقد چیزی و یا محتاج به چیزی است که نقص کار خود را تکمیل کند،متأثر میشود و از حالت پراکندگی به حالت جزم و عزم درمیآید،تا حاجت آن بیچاره را برآورد و نقص او را جبران کند. اما این معنا با لوازم امکانیاش هرچه به احترام او و وجه کریمش و به خاطر رضای او انجام شود، و به نام او درست شود، باقی میماند؛ چون خود او باقی و فناناپذیر است درباره خدا صادق نیست و به عبارت دیگر، رحمت در خدای تعالی به معنای تأثر قلبی نیست،بلکه باید نواقص امکانی آن را حذف کرد و باقیمانده را که همان اعطا، افاضه، و رفع حاجت حاجتمند است، به خدا نسبت داد.
استاد گروه علوم اجتماعی دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام مدیر گروه خانواده دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام