چکیده

در علم منطق انسان حیوان ناطق تعریف شده و نطق وجه تمایز انسان با سایر حیوانات دانسته اشده است. نطق با هر تعریفی؛ بر محور زبان مستقر است . زبان ، همه تمکن آدمی است و حدود زبان، حدود عالم ماست. طریقه مواجهه من با دیگری از طریق زبان ممکن است. از طریق زبان فاصله میان منطقه مکانی خود و دیگری درنوردیده میشود و گفت و گو اهمیت پیدا میکند. تحقیق حاضر با استفاده از مطالعات کتابخانه ای با نگرشی تطبیقی با تلفیقی از نشانه شناسی و هرمنوتیک در صدد مطالعه تطبیقی گفت و گو در اندیشه اسلامی و غربی است .گفت و گوی مد نظر در اندیشه غربی از نظرات یورگن هابرماس و میخاءیل باختین با لحاظ اندیشه های سوسور احصاء گردیده است . در کنار بحث گفت و گو در اندیشه غربی به تطبیق و بررسی این اندیشه با مبانی اندیشهای اسلام ، قرآن و سنت عقل و اجماع - پرداخته شده تا ضمن بدست آوردن مفهوم گفت وگو در غرب امکان یا عدم امکان گفت و گو در اندیشه اسلامی را بدست آوریم . بزرگترین معجزه پیامبر اسلام (ص) قرآن ، بر مبنای کلام بوده و نوع کلامش معجزه ای است که قرن ها است ماهیت اعجاز گونه اش را حفظ کرده است . توجه به بیان به عنوان نعمت مهم الهی بعد از خلقت انسان و اصل دعوت و شناسایی دیگری ، اصالت علم و پذیرش اختلاف در خلقت و اختلافات قومی، نژادی و سیلتهای ، آزادی در بیان و عقیده و سعه صدر ؛ همگی ضمن دلالت بر وجود و امکان انجام گفت و گو در عرصه تفکر سیاسی اسلام ؛ گفت و گو را به عنوان یکی از مهمترین ملزومات فکری مورد نیاز اندیشه سیاسی اسلام معرفی می نمایند. این مقاله در کنفرانس سالانه پژوهش در علوم انسانی و مطالعات اجتماعی، تهران، پژوهشکده مدیریت و توسعه پژوهشگاه فرهنگ و هنر، ارائه شده است.

دانش آموخته

• علیرضا عنایتی