فضای مجازی، رسانه نوینی است که در مقیاسی عمیق و گسترده، توان تغییر فرهنگ و ارائه باز تعریف جدید از امور فرهنگی را دارد. یکی از مهمترین مؤلفههای فرهنگی در کشور، نقشهای جنسیتی و به خصوص نقش همسری زنان است که در فضای مجازی به چالش کشیده شده است. این مقاله سعی دارد ابتدا با استفاده از نظریات مربوطه، ماهیت فضای مجازی را فهم کند تا به این پرسش پاسخ دهد که چگونه فضای مجازی زنان را اقناع میکند تا از ایفای نقشهایی که تا کنون برعهده داشتهاند، سرباز زنند. به این منظور، پس از ارائه نظریات و تعریف مفاهیم، با به کارگیری روش تحلیل مضمون، پیامهای انتخابی از جامعه آماری تحلیل شده و مضامین اصلی فعالیت شبکههای تلگرام علیه نقش همسری زن استخراج میشود. یافتهها نشانگر آن است که این شبکهها در دو حوزه «رفتار» و «اندیشه» روی تغییر مفهوم همسری اثر میگذارند. همچنین در حوزه اندیشه با تمرکز بر مؤلفههای «خانهداری»، «تمکین»، «خیانت» و «جدایی»، سعی دارند در این چهارگانه، رفتار زنان را در خانواده تحتالشعاع قرار دهند. این شبکهها در حوزه اندیشه، با «معناسازی فانتزی از زن»، «تحقیرآمیز بودن همسری»، «القای نابرابری» و «کلیشه ظالم بودن شوهر» درصددند با برساخت هویتی جدید از زن، زنان ایرانی را از نقشهای جنسیتی که تا کنون در خانواده ایفا میکردند، بازدارند.
دانشیار گروه علوم اجتماعی دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام
دانش آموخته و همکار آموزشی گروه مدیریت راهبردی دانشگاه باقرالعلوم (ع)
استاد گروه علوم اجتماعی دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام مدیر گروه خانواده دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام