چکیده

مرحوم حاج ملاهادی سبزواری به عنوان یکی از مشهورترین فیلسوفان معاصر و شارح آرای ملاصدرا متوفای سال ۱۲۸۹قمری است. این سال معادل سال ۱۸۷۳میلادی است. یعنی تا این تاریخ تعداد قابل توجهی از فیلسوفان معاصر و مؤثر مغرب زمین مانند دکارت (۱۶۵۰م.)، اسپینوزا (۱۶۷۷م.)، هیوم (۱۷۷۶م.)، هردر (۱۸۰۳م.)، کانت (۱۸۰۴م.)، هگل (۱۸۳۱م.)، جرمی بنتام (۱۸۳۲م.)، کی‌یره کگارد (۱۸۵۵م.)، اگوست کنت (۱۸۵۷م.) از دنیا رفته بودند، جان استوارت میل در همان سال ۱۸۷۳م. از دنیا رفته است و داروین (۱۸۸۲م.) تنها نه سال و مارکس (۱۸۸۳م.) هم تنها ده سال پس از حاج ملادهادی سبزواری از دنیا رفته‌اند. ولی در هیچ یک از آثار او نشانی از این افراد نیست و این نکته در‌باره دیگر فیلسوفان متأخر از حاج ملاهادی سبزواری هم صدق می‌کند.

استاد

• محسن الویری

  استاد و مدیر گروه تاریخ و تمدن دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام