اشتراک دانش دانشگاه باقرالعلوم (ع)
تفاوت بنیادین وحی و شاعری ( نقدی بر دیدگاه دکتر سروش در باب ماهیت وحی )
1387,علمی پژوهشی
چکیده
بحث درباره ماهیت وحی از بحث‌های پیچیده‌ای است که همواره اندیشمندان دین‌پژوه را به خود مشغول ساخته است.این بحث به دلایل مختلف،در حد یک مسئله فکری و نظری باقی نمانده و به یک چالش سیاسی-اجتماعی تبدیل شده است. نزدیک به یک دههء پیش،دکتر عبدالکریم سروش،تحت تأثیر برخی متکلمان متأخر مسیحی که وحی را-به ویژه با توجه به نگرش مسیحیت کنونی در باب وحی-نوعی «تجربه دینی»قلمداد می‌کردند،کوشید این نوع تبیین را در عرصه وحی اسلامی نیز ارائه دهد که همان زمان، بحث‌هایی را در محافل علمی برانگیخت.چندی پیش ایشان همان بحث‌ها را،این بار با ادبیاتی جسورانه‌تر و گزنده‌تر-البته در سطحی عمومی‌تر- مطرح کرد و تنها نکته جدیدی که بر آن بحث‌ها افزود تشبیه نبوت و سازوکار وحی به شاعری بود. مباحث ایشان را در دو سطح می‌توان بررسی کرد:اول اینکه دیدگاه ایشان از جنبه نظری چه مقدار مستدل و قابل دفاع است؛دوم اینکه از جنبه تحلیل سیاسی و اجتماعی چه پی‌آمدهایی دارد.در این مقاله،بیشتر به مطلب اول پرداخته‌ایم که آیا بیان ایشان از اتقان نظری لازم برخوردار است یا نه؟در ادامه،نخست نظریه ایشان در قالب چهار مدعای اصلی تقریر می‌شود که عبارتند از:(۱) ممکن نبودن دریافت لفظ و اکتفا به درک مضمون توسط نبی؛(۲) تشبیه مکانیسم وحی به شاعری؛(۳) تأثیر فرهنگ زمانهء نبی بر مفاد وحی و در نتیجه خطاپذیری وحی؛(۴) ضرورت نداشتن التزام و پذیرش تمامی مفاد وحی.سپس در هر مورد،افزون بر نقد خود آن مدعا،به خاستگاه و مبانی فکری آن مدعیات نیز اشاره خواهد شد.
فایل مقاله :
استاد
حسین سوزنچی
استاد گروه علوم اجتماعی دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام مدیر گروه خانواده دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام