چکیده

این مقاله در چهارمین کنگره بین المللی فرهنگ و اندیشه اسلامی، اردبیهشت ۱۳۹۷، قم، موسسه سفیران فرهنگی مبین و با مشارکت اصغر سلیمی نوه نوشته و پذیرش شده است. تعریفی که کانت از دین ارایه کرده عبارت است از: مجموعه همه تکالیف، چنانکه گویی فرامین الهی هستند و تنها کارکرد دینقوت بخشیدن به اراده خیر است. از اینرو خصایص اصلی دین اخلاقی، عقاید جزمی و مناسک مذهبی نیست، بلکه تمایل قلبی بهانجام همه تکالیف انسانی بعنوان فرامین الهی است.کانت در تبییین تربیت دینی معتقد است که دین حقیقی یک دین است ولی عقاید مذهبی بسیار متفاوتی وجود دارند.بنابراین شایسته تر است بجای اینکه فرد متدین را به دیانت خاصی منتسب کنیم او را پیرو مذهب یهود یا اسلام یا مسیحیکاتولیک یا لوتری بدانیم.کانت همچنین معتقد است که دین عقیده ای نظری نیست بلکه دین فعل اخلاقی باطنی یا عبادت روحی محض است. ازاینروست که وی آگاهی اخلاقی را برتر از عقاید و مناسک و آداب دینی و عبادت ظاهری می داند و بیان می کند: هر چیزی غیراز طریق اخلاقی که انسان خیال می کند می تواند در زندگی برای خشنودی خدا انجام دهد، توهم دینی محض و عبادت کاذبخداوند است.کانت با ستفاده از مبانی فلسفی خود که بر مبنای عقل نظری استوار است پرسش از دین ومولفه های مربوط بهتربیت دینی را در قالب پاسخ به حس کنجکاوی بشر می پذیرد و درعقل عملی به بیان چالش های مربوط به تربت دینی غالبمی پردازد .دراین پژوهش به مبانی فلسفی تربیت دینی مد نظر کانت و تحلیل محتوای نوع تربیت دینی مورد نظر کانت کهمبتنی برعقل عملی است واینکه دین پذیرفته شده مبنای تربیت اخلاقی خواهد بود خواهیم پرداخت.

دانش آموخته

• مریم پوررضاقلی