چکیده

در سیره سیاسی امیرالمومنین(ع) نمونه هایی یافت می شود که حضرت برای حفظ حکومت و اقتدار آن، نسبت به رعایت حدود شرعی، انعطاف نشان داده اند. نمونه هایی ؛ مانند اجازه قضاوت کردن قضات به همان شیوه زمان خلفاء، تغییرندادن بدعت هایی؛ مثل نماز تراویح، همکاری ۲۵ ساله با حکومت جائر و... و لذا برخی این شبهه را مطرح کرده اند که حضرت در این موارد، احکام شرعی را فدای حفظ قدرت و حکومت کرده اند. تلاش ما در این مقاله این است که ضابطه شرعی حاکم بر رفتار امیرالمومنین(ع) را تبیین نماییم؛ به گونه ای که رفتارهای واقع-گرایانه حضرت، بر اساس آن قابل تحلیل باشد. به این منظور، ابتدا طبق ضوابط شناخته شده فقهی اصولی، به طراحی چارچوبی فقهی پرداخته و سپس تلاش می کنیم به روش استنادی، تک تک نمونه های واقع گرایی موجود در سیره امیرالمومنین را بر آن چارچوب تطبیق دهیم که در صورت توفیق، به ضابطه ای قابل اعتماد دست یافته ایم که می تواند الگویی مناسب در رفتار سیاسی و حکومتی ما بوده و می توانیم از آن در سیاستگذاری حکومتی استفاده نماییم.

استاد

• نجف لک زایی

  استاد گروه علوم سیاسی دانشگاه باقرالعلوم، رئیس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی

دانش آموخته

• حسن صادقیان مشکانی