چکیده

علامه طباطبايي«رحمه‌الله» بر وجود خداوند متعال برهانى بدين شرح اقامه کرده‌اند: الف) انکار اصل واقعيت، مستلزم اثبات آن است؛ ب) هرچه انکارش مستلزم اثبات آن باشد، وجودش ضرورى است؛ نتيجه: اصل واقعيت، ضرورى الوجود (واجب‌الوجود) است. درباره مقدمه اول نيز مى‌توان گفت: اگر کسى اصل واقعيت را انکار کند، آن گاه بدين حقيقت مى‌رسد که واقعيت واقعاً معدوم است. پذيرش اين سخن که واقعيت واقعاً، معدوم است، پذيرفتن نوعى واقعيت است. پس اگر کسى اصل واقعيت را انکار کند، گونه‌اى از واقعيت را پذيرفته است. بايد توجه شود که واژه «واقعاً» در اين استدلال اعم از وجود و عدم است و با اين واژه، هيچ واقعيتىاثبات نمى‌شود.

استاد

• حسن معلمی

  استاد گروه فلسفه و کلام دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام