چکیده

این مقاله با مشارکت مرتضی امامی نوشته شده است. اعتقاد به 'بَدا' از جمله اعتقادات شیعیان است. متکلمان و اهل حدیث برای بدا دو معنا ذکر کرده-اند؛ ۱٫ ظهور بعد از خفا و ۲٫ ایجاد رأی جدید، یا تغییر اراده الهی. به¬جز مکتب کوفه و کلینی از مکتب قم، بدا به¬معناى ظهورِ بعد از خفا و یا چیزی شبیه نسخ است در حالی که تصور معتزله و اهل سنت این است که مراد شیعیان از بدا تغییر در اراده الهی و ایجاد رأی جدید است. در این پژوهش تلاش برآن است تا با بررسی تاریخی و تحلیلی مدارس کلامی شیعه و بر¬اساس نوع نقل احادیث و یا ارائه نظر، به کشف عوامل تأثیر¬گذار در دیدگاه آنان و همچنین عواملی که موجب گردیده تا این اندیشه در دیگر مکاتب و مدارس، به گونه¬ای متفاوت از مدرسه کوفه تبیین گردد، پرداخته شود.

استاد

• محمدجواد یاوری سرتختی

  استادیار گروه تاریخ دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام