چکیده

سابقه «بيعت» به عنوان پيماني طرفيني در ميان مردم عرب به پيش از اسلام بازمي‏گردد. در اسلام نيز اين رسم اجتماعي پذيرفته شد و پيامبر از آن بهره برد. در تاريخ اسلام، همواره حاكمان، بيعت و ميثاق وفاداري مردم را موجب استحكام و اقتدار حكومت خويش دانسته و هرگز خود را از بيعت و اعتماد مردم بي‏نياز نمي‏دانستند. در اسلام ركن اصلي بيعت، اختياري‏بودن آن است وگرنه مشروعيت ندارد. پس از وفات پيامبر صلي‏الله‏عليه‏و‏آله در روز سقيفه گروهي با برنامه‏اي از پيش تعيين شده ابوبكر را به خلافت رساندند. آن‏ها براي استحكام قدرت او از هر تلاشي فرو گذار نكردند، حتي به زور براي او بيعت گرفتند. در رأس مخالفان خلافت ابوبكر، علي عليه‏السلامو عده‏اي از بني‏هاشم قرار داشتند. اين نوشتار تلاش دارد تا بيان كند كه بيعت گرفتن از علي عليه‏السلامبعد از وفات پيامبر صلي‏الله‏عليه‏و‏آله به زور و با هجوم به خانه فاطمه«عليهاالسلام» صورت گرفت. البته پذيرش بيعت از سوي آن حضرت بعد از شهادت حضرت زهرا«عليهاالسلام» و بر اساس مصلحت‏انديشي و حفظ وحدت اسلامي بود؛ يعني در زماني كه ابوبكر تمام تلاش خود را براي مقابله با مرتدان به كار بسته بود، آن حضرت ناچار بيعت با او را پذيرفت. واژگان كليدي: بيعت، سقيفه، علي عليه‏السلام، ابوبكر، زمان و علت بيعت.

استاد

• محمدجواد یاوری سرتختی

  استادیار گروه تاریخ دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام