اشتراک دانش دانشگاه باقرالعلوم (ع)
بازتاب اخبار مرتبط با امیرالمؤمنین (ع) در سیره نگاری ابن شهاب زهری
1396,علمی تخصصی
چکیده
ابن شهاب زهری مؤسس مکتب سیره نگاری مدینه، از فقها، مفسرین، محدثین و سیره نگارانی است که گام‌های اولیه روشمندی و تأسیس روش نوین در سیره نگاری را به خود اختصاص داده است. در دسترس نبودن آثار علمی مکتوب، پراکنده بودن بخشی از سیره نگاری او در ضمن سیره نگاری شاگردان و از میان رفتن بخشی دیگر، صادر نشدن و بازتاب ندادن بسیاری از اخبار اهل‌بیت به دلیل خوف و تقیه و هم‌چنین اظهارنظرهای متفاوت که ممکن است به اقتضای زمانه و به دلیل حضور گسترده و مؤثر او در عرصۀ سیاسی، اجتماعی و علمی باشد باعث شده است تا قضاوت‌های کاملاً متناقض از او به عمل آید و بین شیعه و ناصبی بودن در تردد باشد. برای اثبات روشمندی مواجهه با گزاره‌های یک متفکر فاقد آثار مکتوب و قضاوت نهایی دربارۀ او، فرایندی لازم است که ازجملۀ آن‌ها گردآوری کامل و جامع از گزاره‌های او است. در این نگارش، سعی شده است که گردآوری کاملی از بازتاب اخبار مرتبط با امیرالمؤمنین(ع) در سیره نگاری ابن شهاب ارائه شود. کمترین فایدۀ این اقدام این است که دو گزینۀ قطعی شیعه و ناصبی بودن مورد تشکیک قرار می‌گیرد و گزینه‌های دیگر تقویت می‌شود و بر این مطلب تأکید می‌شود که یک شخصیت تاریخی اگر به دلایلی دارای ابهام هست و رفع ابهام ممکن نیست لازم است که ابهام به‌عنوان جزئی از مؤلفه‌های شخصیتی و فکری او حفظ شود نه اینکه با تمسک به بخشی از گزاره‌های در دسترس او قضاوتی ارائه شود که با گزاره‌های دیگر دربارۀ او در تناقض باشد و از یک شخصیت مبهم تاریخی، شخصیتی کاملاً متناقض به تصویر کشیده شود. به علت کثرت گزاره‌های در دسترس، بخشی از آن‌ها در این نگارش و برخی نیز در نگارش دیگر سازماندهی‌شده است. روش تحلیل مطالب، توصیفی - تحلیلی است که از منابع کتابخانه‌ای اعم از مکتوب و دیجیتال بهره‌مند شده است.