این مقاله با مشارکت دکتر نجف لکزایی، رقیه جاویدی و محمدرضا احمدی نگاشته شده است. دین مقدس اسلام، به سبب اهتمام شایانی که به نهاد خانواده دارد، دستوراتی را برای زندگی عادلانه و توأم با رحمت داده است که عمل به این دستورات، سبب سعادتمندی زن و شوهر و در نهایت، خانواده میشود و به تبع، سعادت خانواده را نیز به دنبال دارد. در این راستا، اسلام برای خانواده نیز همچون جامعه، وجود یک قیّم، سرپرست یا مسئول را (که با توجه به آیه قوامه، مردان هستند) ضروری میداند. از دیدگاه مفسران و فقهای امامیه و حنفیه، شوهر بر همسر خود در حوزههای مختلف، از جمله استمتاع، اسکان، خروج از منزل، اشتغال، تصرفات مالی و تعهدات شرعی، عبادات و امور مباح، قیومیت و سرپرستی دارد. در این راستا، میتوان از سه بحث خروج زن از منزل، اشتغال زن و تصرفات مالیاش، استلزامات سیاسی آیه را برداشت کرد؛ به این گونه که در اولی، بحث شرکت زن در امور سیاسی کشور، مانند شرکت در راهپیماییها، انتخابات، رأی دادن و سخنرانیهای مقامات یا کاندیداها مطرح میشود. اما در دومی، بحث اشتغال زن در خارج از منزل به دو صورت آزاد (مانند شرکت در احزاب یا کانونها و نهادهای تبلیغاتی کاندیداها) و قراردادی (مانند شرکت در مناصب و پستهای سیاسی) قابل طرح است. همچنین در سومی، مسئله پشتیبانی، حمایت و کمکهای مالی زن در امور سیاسی و انتخاباتی بررسی میشود. البته در سعه و ضیق قلمرو قیومیت شوهر بر همسر در حوزههای بیان شده، بین دو فقه امامیه و حنفیه و نیز در بین علمای هر کدام، اختلاف نظر وجود دارد. این نوشتار با روش توصیفی ـ تحلیلی به بررسی موارد بیان شده می پردازد.
استاد گروه علوم سیاسی دانشگاه باقرالعلوم، رئیس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
پژوهشگر مسائل سیاسی ، دکتری علوم سیاسی دانشگاه باقرالعلوم (ع) رئیس اداره مطالعات سیاسی حوزههای علمیه خواهران