چکیده

انسان، دین و حکمت، سه حقیقت در تعامل­اند؛ لذا نحوۀ پاسخ به دو پرسش انسان­شناسانۀ «چرایی (فلسفه) هبوط انسان در دار کثرت» و «نحوۀ وجود انسان در نسبت با کثرات پیرامونی­اش»، در نحوۀ دین­شناسی و شکل­گیری یک دستگاه حِکمی، بازتاب می­یابد و «دست­یابی به چشم­اندازی نوین در فلسفه‌ی دین و حکمت» به­عنوان یک هدف معرفتی؛ از خلال پاسخ به پرسش­های فوق و با بهره­مندی از ظرفیت­های حکمت متعالیه و بر اساس روش قیاسی- برهانی قابل تحقق خواهد بود. حکمت متعالیه، نحوۀ وجود موجودات را «وجود ربطی (فقر محض در نسبت با مبدأ)» معرفی می­کند، لکن با تبیین «نقش کثرت عرضی در حرکت جوهری»، می­توان از نحوه‌ای پیوند وجودی میان موجودات متکثر سخن گفت و نحوه‌ی وجودی به نام «وجود ترابطی» را تبیین نمود. انسان نیز که در دار کثرت هبوط یافته، علاوه بر وجود ربطی، وجود ترابطی دارد. «تمدن» به­عنوان موضوعی انسان­بنیان، متأثر از این نحوۀ وجود- وجود ترابطی -؛ قابلیت تبیین فلسفی می­یابد و بر همین مبنا می­توان از نوعی حکمت به‌نام حکمت تمدنی سخن گفت و آن ­را «استکمال متقابل نفوس انسانی و موجودات دار طبیعت در سایۀ تمدن الهی و به واسطۀ انتقاش نفس آدمی به نظم عقلی عالم و تشبه به باری­تعالی» تعریف کرد. هم‌نشینی حکمت تمدنی با بحث قرآنی استخلاف، چشم­انداز نوینی از فلسفه‌ی دین را رقم می­زند که در آن غایت «دین»، برپایی تمدن الهی معرفی می­شود

فایل مقاله :

• از-حکمت-مدنی-تا-حکمت-تمدنی-چشم‌اندازی-به-فلسفه‌ی-دین-بر-مبنای-وجود-ترابطی-انسان.pdf

استاد

• محسن لبخندق

  دانش آموخته مقطع دکتری رشته فرهنگ و ارتباطات دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام استادیار گروه فرهنگ و هنر، دانشکدۀ معارف اسلامی و فرهنگ و ارتباطات، دانشگاه امام صادق (ع)

دانش آموخته