اشتراک دانش دانشگاه باقرالعلوم (ع)
ولایت فقیه در کلام سیاسی شیعه
1392,
چکیده
مسأله رابطه دین و سیاست، بدون تردید، یکی از دغدغه های ذهنی فرد دیندار و یکی از مسایل مهم و مورد توجه اندیشمندان سیاسی است. چگونگی این ارتباط از جنبه های مختلفی میتواند میتواند مورد توجه واقع شود. یکی از این ابعاد، تبیین کلامی نسبت دین و سیاست میباشد. نظریه ولایت مطلقه فقیه، با ریشه داشتن در تعالیم معصومین علیهم السلام و پیشینه فقهی در تفکر عالمانی چون نراقی، صاحب جواهر و... بدون تردید پیشنهاد جدیدی برای تطبیق و تجویز برای شرایط جدید ایران اسلامی بوده است. چنین نظریهای، همچون دیگر نظریات سیاسی، مبتنی بر مبانی کلامی خاصی است که پژوهش حاضر سعی نموده است چگونگی پیوند و ابتنای نظریه ولایت مطلقه فقیه ـ و به ویژه آراء و نظرات امام خمینی رحمةالله علیه به عنوان یکی از مهمترین نمایندگان این نظریه ـ را بر مبانی کلام سیاسی کلاسیک شیعی و آراء و آثار متکلّمان معروف شیعی تبیین نماید. کتاب در شش فصل تنطیم و ناگشته شده است: چیستی کلام سیاسی و جایگاه آن در اندیشه سیاسی اسلام، مبانی معرفت شناختی و هستی شناختی کلام سیاسی شیعه، مبانی انسان شناختی کلام سیاسی شیع، مسأله امامت و رهبری، عصر غیبت و ساختار سیاسی جامعه شیعی و ادله کلامی ولایت مطلقه فقیه. نویسنده در بخشی از مقدمه درباره ضرورت نگاه کلامی به نظریه ولایت فقیه می نویسد: «به رغم استخدام استدلالهای کلامی در مباحث سیاسی و به ویژه بحث ولایت فقیه و مقالات پراکندهای که در باب مبانی کلامی ولایت فقیه نوشته شدهاند، پژوهش مستقلی در باب بحث نظری از کلام سیاسی شیعه از یک سو و بررسی مبانی نظریه ولایت مطلقه فقیه در کلام سیاسی شیعی، از سوی دیگر، تاکنون مشاهده نشدهاند و اکثر مباحث مطرح شده به عنوان رویکردی تبعی و فرعی به کلام سیاسی یا در ضمن مباحث فقه سیاسی مطرح شدهاند. از این رو به نظر میرسد پژوهش مستقل در کلام سیاسی و همچنین بحثی کلامی از مسأله ولایت فقیه ضروری میباشد.» از ویژگی های مهم کتاب، این است تمرکز پژوهش حاضر بر استدلالهای عقلی متکلّمان شیعی است و نویسنده در پژوهش حاضر سعی کرده است در درجه نخست به منابع و آثار متکلّمانی که طبق شرح و مطرح شده در دامنه پژوهش برگزیده شدهاند، استناد شود. در درجه دوّم به آثار دیگر متکلّمان معروف شیعی استناد شده است و در نهایت به منابع درجه دوّمی که به کلام اسلامی یا متکلّمان شیعی پرداخته اند، استناد شده است.
استاد
غلامرضا بهروزی لک
استاد گروه علوم سیاسی دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام